n. de l.
I.
A. Le Léon (pays).
(1) Leon.
●(1450) Dag 180. Ha da Leon, ha da Treguer. ●(c.1500) Cb. leon est vne euesche en basse bretaigne. b. escopty leon. ●g. de celuy eueschie. b. a escopty leon. ●(c. 15--) H 38. Da sant Paul, escop a Leon. ●(1580) G 1210. breman e Leon da monet. ●1250. Etren moch e Leon eu e carhenn monet. ●(1612) Cnf 6. Diocesou Querneau, Leon. Treguer, ha Guenet. ●(1622) Do 1. Ha translatet à Gallec en Brezonec, / gand Tanguy Gueguen, Belec, hac / Organist, natiff à Leon. ●(1650) Nlou 78/232f. E Leon don pardonaff. ●84/255a. An pobl à Leon Bretonet.
●(1687) MArtin 3. En Leon, Dol, en Sant Briec. ●(1689) DOctrinal 185. Sant Paol, Patrom hac Escop à Leon. ●197. é Dioces, pehini à divisas é teir arrihandi-se. Leon ac’h ha quimilidilly. ●(1700) CSmnobletz 17b. Ebarz e Treguer ha Leon. ●(c. 1700) GS 1d. eur santes a leon, heruez ma z’eo scriuet. ●(1712) HB 547. Da vouel Sant Paol patron a Leon. ●(1727) HB 572. Sant Paul a Leon ha St Caurintin a Guerne ha Sant Tudual a Dreguer. ●(1732) GReg 568b. Leon, Evéché dans la Basse-Bretagne, tr. «Leon. Escopty Leon.» ●(1744) L’Arm 216a. Léon. ●(1775) HEneu 10/10ab. à Leon, à Dreguer, à uern hac a uinet / me hou suppli, bretonet, de zonet dé guilet. ●(1778) VOn 155. eus ar c'haëra guen a so e Leon. ●(17--) CSdogmael 9c. Sant Sane a chom en Leon / Sant Zeny ha St Houardon. ●(c. 1789) SD 19. Verguet, Priol eus ar Rellec, Deputet eus a Leon.
●(1821) GON 305a. Léon ou Léoun. ●(1834) KKK 108. Ar barrez man zo unan euz ar ré strujusa hag euz ar ré wella labouret euz a holl Léon. ●(1834) HEB 374. Goudeze e c'hoantas mont da gaout Sant Paul, escop e Leon. ●(18--) LED.gou 1. Sant Goulc'hen, escop bet e Leon. ●(18--) (1985) GIRA 25 [= OLLI. 38]. Herrie e z'on en Treguer hac arc'hoas en Goelo, / Ann de voar-lerc'h en Guerneo, en Leon a Voejo, / Maes ral e z'eo ar veach e z'an d'ar Mor-bian, / Ma c'haffen di da ganan a c'hoersfe peb-unan. ●(1847) FVR v. Eskob a Leon. ●232. Enn Eskopti Leon, e Lezneven. ●(1848) GBI ii 446. emèdi en Leon o vezur, tr. «Il est en Léon, en nourrice.» ●(1851) GBI II 222. Braoa merc'h iaouank 'zo 'n Leon. ●(1851) PENdast 56. Adieu pobl queïs eus a Leon. ●(1854) GBI I 336. D'ur plac'h iaouank bet anleuvet, / War hent Leon, 'vont d'ar Ieodet. ●(1855) FUB 74. Douar Léoun a zô éduz. 78 Brézounek Léoun ha gallek Gwenned. ●(18--) MILg 209. E costez leon é abordsont. ●(1865) FHB 1/8b. Mor kerne a so peskedus / Douar Leon a so edus. ●(1867) GBI I 68. Ur belek iaouank a Leon, / Un den gardiz, kriz a galon. ●(1868) FHB 161/33a. Mandamant aotrou eskop Kemper ha Leon. ●(1869) TDE.FB xviiib. Leon. ●(1876) TDE.BF 815. Pa vezit war bont Landerne / N'oc'h nag e Leon nag e Kerne. ●(1884) BUZmorvan 121. ken e kostez Leon, ken e kostez Treger. ●(1889) CDB 135. A gredan a oa ginidik demeuz à Leon. ●(1894) BUZmornik 122. hag e skoaz etrezek Leon. ●156. eur pennad mad a vale a dreuz Treger, Leon ha Kerne.
●(1909) NOAR 134. hag e teujont da zouara war aochou Leon. ●(1911) BUAZperrot 488. Goulven a oue greaet d’ezan, var e gozni, azeza var gador eskob Leon. ●(1926) FHAB Mae/166. tud chentil brudet hag anavezet a-bell zo e Leon. ●(1927) GERI.Ern 348. Leon, L Leoun.
(2) Bro-Leon : Léon.
●(18--) LED.gou 16. Gallout sovetei bro Leon. ●(1867) BBZ III 338. E bro Leon, rag enez-c'hlaz. ●(1877) EKG i 76. e feson e karer ober ar c’housk-mintin e kostez bro Leon. ●(1877) EKG I 83. Setu, a gaf d'ehoc'h, ankounac'heat ganen hor bro Leon. ●(1884) BUZmorvan 181. Ar c’hount Withur a c’houarne bro Leon d’ann ampoent. ●(1889) CDB 92. Kement all en bro Leon : / Me zo dimezel hag itron.
●(1903) MBJJ 25. eur belek breton euz a Vro-Leon, an Au. Kerjean, person Lampaul-Gwimilio. ●(1920) KANTgwitalmeze 34. Kenta eskob a vro Leon. ●(1923) FHAB Gwengolo 329. Lesneven, e gwirionez eo kalonenn Bro-Leon. ●(1926) FHAB Mae/174. deiz gouel sant Mikael Arc'hael, e bro Leon. ●(1942) FHAB Mae/Mezheven 155. burell gwenn a gaved da brena neuze e Bro-Leon. ●(1983) GKDI 1c. Tud an Argoad, hwi Arvoriz, / Kernividi, Plougastelliz, / Paotred Bro-Leon ha Tregerz (lire : Tregeriz), / Klevit glahar Dirinoniz ! ●(1995) LMBR 16. E Bro-Leon an hini emaomp !
(3) Al Leon : Le Léon.
●(1834) KKK 110. é jeder a ouspen daouzeg mil ann niver ouz ar c'hezeg a brenn bep bloaz ann Normandien, el Léon hebken. ●196. hag évit miret euz va holl c'hallout a zeujend el Léon. ●(1865) FHB 9/69b. El Leon ez euz panez, caol hag irvinou.
●(1910) ISBR 107. Izikel, mab Gouroand, e oé roué ar Roahon, er Poutrekoed, er Pentièvr, er Goelleu, el Léon hag Alet.
(4) Eskopti/Diosez Leon : évêché/diocèse de Léon.
●(1612) Cnf.epist 5. ves à Diocesou Querneau, Leon. Treguer, ha Guenet.
●(1656) VEach 56. Parres Plougoulm, à Escoptj Leon. ●(1700) CSmnobletz 5d. So bet en escopti Leon. ●(c. 1700) GS 1a. Cleuit oll tut iaouanc a escopti leon. ●(1712) HB 556. pehini a vez solenniset dre an oll Escopti a Leon d’an eil sul varlerc’h gouël Per. ●(1732) GReg 38b. parrés Güimiliau ê escopty Leon. ●290b. Escobty Leon. ●(1746) BS 169. Sant Paul, escop ha patron eus a Escopty Leon.
●(1834) KKK 54. Kastel Paol a ioa araog ar Revolusion penn-kéar a Eskopti hag a brinzelez a Léon. ●(1839) BES 240. Doarein e ras é escopti Léon. ●(1847) FVR 11. Eul lezen a dorr Eskopti Leon. ●(18--) MILg 213. Da zant en escopti Léon. ●(c. 1860) IMR 6/24a. C'hoas eur c'hrouadur yaouanc a escopti Leon, / A voa koueset er rivier Doue pebeuz eston ! ●(1865) FHB 1/1b. e parrez Plouguerne, eun escopti Leon. ●(1877) EKG I 12. en euz staget ac'hanoun ouc'h eskopti Leon.
●(1923) ARVG C’hwevrer 21. Bro Kastel-Pôl, - eskopti Leon gwechall.
B. Léon = Saint-Pol-de-Léon (ville, cité). Cf. Kastell-Paol
●(1689) DOctrinal 193. hac à mireur c’hoaz é tensor an Ilis Cathedral à Leon. ●(1744) L’Arm 346b. Léonn : Léan. m. ●(1746) BS 170. Juduval Roue Breiz, a reas presant dezàn eus ar Guær a Leon e pelec'h e etablissas e demeuranç. ●(c. 1780) SE 6-2. e boutiq eus barbier eus ar guéar a léon.
●(1829) IAY iii. Ansav a ran penos na m’eus heuillet nac ar bresonec pehini a guevomp en quen lies a levr all imprimet en Quemper, en Brest, en Leon pe en Montroulez. ●(1839) BESquillere 158. Juduval, roué a Vretagne, e hroas donaezon dehou ag er guér a Léon, é péh léh é hroas é zemeurance. ●(1851) GBI II 222. En kêr Leon, war ar ru vraz, / O tiskouri gant ma mestraz. ●(c. 1860) IMR 6/26a. Eun den a guichen Leon a gollas ar c'herset, / Zo bet eiz miz o vale var bouez diou vas loaec. ●(c. 1890) CFB 136b. Juduval, roue Breiz, a roaz d'ezhan ar gear a Leon.
II.
(1) Dicton.
●(1865) FHB 9/69b. El Leon ez euz panez, caol hag irvinou.
(2) Proverbe.
●(1878) SVE 991. Etre ar Faou ha Landerne, / N'emoc'h nag e Leon nag e Kerne.
●(1995) PLTZ 85. Etre ar Faou ha Landerne / n'emeur nag e Leon nag e Kerne.
(3) Proverbe.
●(1876) TDE.BF 815. Pa vezit war bont Landerne / N'oc'h nag e Leon nag e Kerne.
●(1920) (1978) BSPL 152. Pa vézer var bount Landerné n'emaoc'h nag e Léon nag e Kerné.
●(2003) TRMOR 45. War bont Landerne / N'emaoc'h nag e Leon nag e Kerne.
(4) Proverbe.
●(1995) PLTZ 85. P'emeur war bont Landerne / 'mañ ar fri e Leon / Hag ar rêr e Kerne !
(5) Proverbe.
●(1855) FUB 74. Môr Kerné a zô peskéduz, / Douar Léoun a zô éduz. ●(1865) FHB 1/8b. Mor kerne a so peskedus / Douar Leon a so edus. ●(1878) SVE 994. Mor Kerne a zo peskeduz, / Douar Leon a zo eduz.
●(2003) TRMOR 46. Mor Kerne a zo peskedus / Douar Leon a zo edus.