n. de l. Vannes.
I. Gwened.
●(1499) Ca 103a. Guenet. g. vanes.
●(1656) VEach 38. An Autrou à Guenet. ●(1659) SCger 123a. Vennes, tr. «Guenet.» ●(1716) PEll.ms 645. Ar Ker-Gwenet la ville de Vennes. ●(17--) CT 4/8b. contant a partian en treuze ha Guenet. ●12/54. Et enta, ma baron, beter ger a gouenet. ●(1732) GReg 118a. Brezounecq guëned. blohaich. ●295a. Qéhyd evel a so êntre Guëned ha Roazon. ●948b. Vannes, Ville Episcopale de Bretagne, tr. «Guënned. guyned. ar guær a Vénned.» ●Aller à Vannes, tr. «Mont da Vénned.» Treg[orois] mont da wénned.» Van[netois] monet de Uened. monet de Uyned.» ●Le dialecte de Vannes, tr. «Brezonnecg Güénned.» ●(1744) L'Arm 2a. Tair leau doh Guénétt. ●395b. Gùénétt. m. ar Blaizance, Porh mor à Vor-bihan, Quærr E’scoppti, Peenn ag enn Izéle-Vréh, Palæss quemunn é Zuguétt curunétt. ●(1746) BS 229. a gouesas clàn er Guær a Vened. ●(1748) CI.pou 17. Gùinétt. ●(1778) VOn 132. tost eff-hi dioc'h Guenet. ●(c.1789) SD 19. Lucas de Bourgerel, Deputet eus a Vennet. ●(1790) MG I. É Guénèd, é ti Yehan-Marc Galles, Imprimour, é Ru en Intron-Varia. ●(1791) SD 101. Groeit in Directouër, en Guénét en triuéh dé a huavrer 1791.
●(1792-1815) CHCH 190. É ta er Gamached, pautred, é tant a bleg Guéned. ●(1821) GON 260a. Gwéned ou Gwenned, s. m. (...) É Gwéned é choumm bréma. ●(18--) LED.nev 2. Disquen a rejont e Guenet. ●(1825-1830) AJC 76. a vegou da raon a vegou da voened. ●(1834) KKK 132. Leutananz Breiz-izel a c'henderc'hé eskoptiou Gwéned, Kemper, Kastel Paol ha Tréger. ●(1834) HEB 401. He c'houent a so e Guenet. ●(1836) GRGu 8. Gùénèd. ●97. er guér a Huénèd. ●(1839) BESquillere 67. Monnet e ras enta de glasque én tu aral de Huénèd un deserh eit hum guhein doh en dud, hac hum arreste e ras étal er reuiér a Vlaouah, ér barraes hanhuet bermen Bihui. ●(1844) DMB 4. D'en eutru escob a Huénèd. ●(1847) FVR 288. Breujou ann Orient a zo kaset da Wened. ●(1854) GBI II 98. Bet on en Paris, en Gwened, / En Sant Malo, en Sant Briek. ●(1857) CBF 132. Gwenned. ●(1863) MBF 72. Hag a Huéned de Bondi ? ●95. Pegement e zou a Huéned de Sarhàu ? ●(1863) ST 6. Sant-Briec, Sant-Malo, ar gear goz a Wened. ●(18--) MILg 90. Etre Mountroulez ha Gwened / me eureu ma c’henta torfed. ●(1865) FHB 5/39a. E Guenet, n’eus ket pell. ●(1866) HSH 260. an dud-vad a Venet. ●(1867) BBZ III 7. Unnek Belek houarneset, / O tonet euz a Wened. ●(1869) TDE.FB xixb. Gwenned, Guenned. En Tréguier on prononce Gouenned. ●(1875) TSB 19. Hag hi hass de Huéned ag en hær-men présant. ●(18--) GBI I 292. da Wenet. ●(1876) TDE.BF 266b. Gwened, Gwenned. ●(c. 1890) CFB 42b. Guened. ●(1891) VNB 104. É Gùénéd, é ty en eutru *, péhani e arhué a Ruan a huélèt é dad. ●(1895) FOV 251. Ker bras avel Guénèd.
●(1902) LZBg Mae 101. Guéned. ●(1904) SKRS I 47. E kear Guened edoun. ●(1902-1905) LARB 14a. D'er hovand de Huéned sur e vehot kaset. ●(1905) ALMA 28. deuet euz an Oriant hag euz Gwened. ●(1909) NIKO 97. é Guéned. ●(1909) NOAR 163. Ha pa’z efet dre Wened, it hoc’h-unan da welet ha gaou eo lavaran. ●(1910) EGBT 129. Stank e oa gwejall an dud ac'h ê d'ober tro Breiz, evit pidi war beio an eskibien gentan eus hon bro, en Gwened, en Kemper, en Kastel-Pôl, en Landreger, en Sant-Brieg, en Sant-Malo hag en Dol. ●(1910) K*** 2. guet en escop a uinéd. ●(1922) KEPE 4. Kériolet hum geméré doh en ol, én Alré, é Guéned, eit ma vehé bet deit de hourén dohtou. ●(1926) FHAB Mae/172. dre eun emgleo sinet e Gwened gant pennou bras ar vro. ●(1927) GERI.Ern 203. Gwened, V Gwéned. ●(1934) BRUS []. a Uéned é tamp. ●(1937) TBBN 2. er hasas d’er skol de Huéned ar el latin. (...) é zibouké é Guéned. ●(1971) LLMM 147/277. distrujañ Josilin, kemer Gwened, Alre (o kreñvaat eno ar c’hastell), kontelezh Bro-Wereg a-bezh.
II.
(1) Gwenediz voir Gwenediz
(2) Gwenedour voir Gwenedour
III.
(1) Dicton.
●(1844) FOB 42note. Me gar meurbet ar Leonardd / Enez zo bevet gomd (lire : gand) kik-lardd; / Ar saour zo, dann Tregueriz, / Euz krampoëz hac euz leaz livriz; / Mæs kernevodds ha gwenediz / Gand ar gwiniz-du zo gardiz.
(2) Prophétie.
●(1891-1892) RVUm 56sq. Donnet e rei un amzer e grouézou en henteu a vorh de vorh hag en dud e griou forh; durant ma veint a ger de ger ne vou qet calz a muser. En henteu e vou groeit get mein bihan, aval doh uieu. ... Quer guir el ma ei un hent a vorh Plevigner de drezein guern Trelecan. Groeit e vou ehué un hent, hag e ie a Santés-Anna de Wuenet, dré er Marc'h-Guen. A pe achihou en hent-cé, é tei ur brezel. Un hent melen e drezou ol en henteu-cé; er hiri, lerh o lerh, e druei guet tan, hemb ehein na roncet, dré er manéeu hag en devalenneu, ag ur pen eral ag erbet. Nezé é tei en achimant.
(3) Proverbe.
●(1912) PBHV 145. E ta glaù a zoh Sarhaù / Aveit glubein er merhed vraù. / - E ta glaù a zoh Guéned / Aveit glubein er bautred. / - E ta glaù a zoh Kempir / Aveit glubein er merhed vil.
IV. Blason populaire : voir denjentil.
V. Nom de famille.
●(1970) NFBT 83 N° 639. Guénet.
VI. [Toponymie locale]
●(1748) CI.pou 24. Pair [= Sant-Pêr, Cathédrale]. ●(1790) MG I. É ti Yehan-Marc Galles, Imprimour, é Ru en Intron-Varia.
●(1834) HEB 401. He c'houent a so e Guenet hac a so galvet Couent an teir Vari. ●(1836) GRGu 97. er guér ag er Bondon. ●(1839) BESquillere 67. santès Trifine, moès en dén puissant ha brutal Comorre, péhani hé massacras, hi ha sant Tremeur hé mab, révé ma credér, ér Bondon, tosticg d’er guér a Huénèd. ●(1839) BES 613. arrihue é Hùénèd, él léh e hanhuér bermen er Bondon. ●(1847) FVR 311. e oent dastumetenn ilz (sic) Sant-Patern. Antronoz e oent renket war leur-vale ar Waremm. ●(1861) Bel 25. ind e zas de chom d'er ru en Drézen (...) Ér houvand-cé, péhani e zou bremen collège Sant-Françæs-Xavier (...) Pihue n'en dès chet hoah chonge a chapél Bé sant Uissant [dans la cathédrale]. ●27. én é gadoër é Sant-Pièr [= cathédrale]. ●69. revou mêlet Jesus-Chrouist é sant Padern.
●(1902) LZBg Mae 101. Sant-Padern (...) Sant-Pièr. ●(1905) DIHU 04/74. St Padern Guéned. ●(1906) DIHU 09/161. d'er pear a viz genvér fuzillennet ar er Hoarem. ●(1906) DIHU 18/307. tachen er Marhad Segal é Guéned. ●(1908) DIHU 32/23. Ret é gouiet grad-vat d’er bautred a Drusag bout kaset de ben er péh-sé ou unan kaer. ●(1910-1920) K*** . gouhi men dè bét chasset en uerizet ag er Meni. ●(1919) BSUF 28. étal plasen er Liseu (...). Én amzér-sé be oé é Calmont, tost de Huéned. ●37. betag er blasen hanùet plasen Santéz-Catherinn, e gavér étal iliz Sant-Padern. ●(1931) FHAB Gwengolo/336. Evelse e vezed digemeret (...) er Groaz C'hlas, e Gwened. ●(1937) TBBN 2. er bautred-skol en hum dolpé é manér er Bondon. ●142. de vanér er Voten étal Guéned. ●(1942) DIHU Meurzh 369/42. A Druseg éh oè genedik hag anaùet mat get en ol a Vemsez da Goulèu, a balamor d'é vadeleh. ●43. D’er prantad-man é chomè me zud ar er Rabin, dirak en eskopti koh ha menatieu en Tad Eternél. ●44. Hir é en hent betag en Aradon, dré Goulèu, Mourieg ha Roheltaz. ●(1959) MOJE II 4. Hogen, euz Gaoriniz beteg Konlo, eun teuz a lakee ar vorêrien war ziwall ouz taoliou-yud an avel. ●(1985-1986) ADEM 9. E oa e Boenneg oa e oa e zemeurañs, hag ar voereb a Voenneg a lâre dehou. (...) àr an hent da zoned d’an Arradon, mes pa zalc’h dre ar Vadelen. ●14. ni ’boa oaet da Sant Gwenn. ●71. Ar ar Lissoù.