anv

m. –ioù, –où

I. M.

(1) Nom.

●(1464) Cms (d’après GMB 312). Hanff, nom. ●(14--) N 1127. En hanu an tat han mab apret // quet queffret hac an speret glan, tr. «Au nom du Père et du Fils ensuite, et en même temps du Saint-Esprit.» ●(1499) Ca 107b. Hanu. ga. nom. ●(1530) Pm 173 (Tremenuan). En hanu derch an guerches, tr. «Au nom pur de la Vierge.» ●(1576) Cath p. 20. en enor an hanoff beniguet anezaff. ●(1576) Gk i 212. hep ober nep mention ves ma hanu. ●(1612) Cnf 75b. an hanu santel eves à Christen. ●(1633) Nom 6a. Catalogus : Le roolle ou registre des noms : an roll, pe registr an hanuou.

●(1659) SCger 84a. nom, tr. «hano p. hanoiou, hanuou.» ●153b. hano pl. hanoiou, tr. «nom.» ●(c.1680) NG 98. En inour dan hanf a Jesus. ●(1783) BV 50/1242-1243. enn anou belsibut hac an oll doueou / em moa bet inuoquet ahanoch erguentou.

●(c.1718) CHal.ms i. Comment uous appellés uous, tr. «pe hann' och hui ? hou-s-hanu, hou-s-haruu'.»

●(1821) SST 1. Peh hanv oh hui me hroédur ?

●(1907) AVKA 38. Nikodem e hano. ●(1912) MMKE xvii. en han Doue.

(2) Mention, question.

●(1869) SAG 298. pa oa ano d'aoza lein. ●(1870) MBR viii. Piou ar re-ze a zo hano anezho gant marvaillerien Breiz ?

●(1916) KANNlandunvez 60/430. Ano zo ennhi euz ar vrezel. ●(1939) KTMT 21. Anv a zo etouez an dud en deus graet Fanch eur c'holl bras war gont eun ti-bank kouezet en e boull.

(1) Ober e anv eus ub. : appeler qqn par son nom.

●(1925) BUAZmadeg 659. Ober a reaz dioc'htu he hanv anezi.

(2) Bezañ en anv-se : avoir, porter ce nom.

●(1880) SAB 1. Bez' ez eus ouspen ul levr en ano-ze e scridou an Tadou santel.

(3) Lakaat e anv gant ub. : se marier avec qqn.

●(1955) VBRU 3. nag evit daou nag evit unan ne oan troet da lakaat va anv ganti.

(4) (politique) Lakaat e anv : se présenter (aux élections).

●(1936) IVGA 107. Pa zeuas ar votadegou (...) e asantas lakaat e ano war eul listenn...

(5) Lakaat e anv : signer.

●(1915) HBPR 115. Ar Roue a nac'has lakaat he hano evit embann al lezenn. ●(1955) MIPO 11. trawalh evid gouzoud lenn ha lakaad va ano.

(6) Lakaat e anv : s’inscrire.

●(1954) VAZA 67. piv a felle dezhañ lakaat e anv war roll ar vachelourien da zont, rak ret e oa kas hep dale ar baperenn-se da Skol-Veur Roazhon. ●(1989) LARA 135. Ha me lakaat va anv da vont war studi ar psikiatriezh.

►

●(1972) BATZ 38. lakat an ano war an aod evit paea an tevenn, tr. « mettre son nom sur la grève pour payer son coin de dune » ●La coutume fut longtemps de payer une redevance à la commune pour disposer de la dune afin de faire sécher le goémon.

(7) En e anv e-unan : à lui, en propre.

●(1732) GReg 761b. En son propre & privé nom, tr. «En e hano e-unan.»

●(1906) GWEN 31. biskoaz n'he devoa bet ti ebet en he hano he unan.

(8) War e anv : à lui, en propre.

●(1923) KNOL 13. Nonna n'he doa netra war e hano nemed eun toullig ti. ●(1928) BFSA 61. kaout madou war va ano. ●67. n'o devezo gwir da gaout netra war o ano. ●(1930) FHAB Kerzu 449. n'en devoa netra war e ano.

(9) Bezañ en e anv = (?) à son compte (?).

●(1932) FHAB Eost 332. petra bennag n'ema ket en he hano.

(10) En anv ub. : au nom de qqn.

●(1909) KTLR 191. he garg a zalc'he en hano Roue Bro-C'hall.

(11) Tennañ anv eus : mentionner, parler de.

●(1943) VKST Du 388. peogwir ec'h eus tennet ano eus an atant-se. ●389. c'houec'h miz a oa abaoe m'o (lire : m'eo) bet tennet ano evit ar wech kenta.

(12) Kontañ, komz, lavarout anv eus/a : parler de.

●(1727) HB 300. Ac'hano e deut martese an ditour etouez ar gomuñ da goms hano eus a guelyen sant Marc.

●(1860) BAL 227-228. Pa vore, e vize, evit e divuna, comz ano dezi divarben ar Baradoz. ●(1870) MBR 160. ar c'hrac'h koz e deuz (…) lavaret hano d'in diwar-benn ar c'hastell-ma.

●(1944) VKST C'hwevrer 53. ne ra nemet konta ano bremañ eus he zud koz.

(13) Klevout/Klevet anv eus/a : entendre parler de.

●(1860) BAL 185. Pa gleve ano eus ar fortuniou caer. ●(1877) EKG I 63. enn hor bro hor boa meur a veach klevet hano anezho.

●(1910) MAKE 1. p'eo gwir n'ho peus ket klevet c'hoaz hano anezan. ●(1911) BUAZperrot 442. Klevet hano eus ar pec'hed a o awalc'h evit ober d'ezi skrija.

(14) Àr ma anv : à mon propos.

●(1818) HJC 328. ne huès chet hoàh goulènet nitra ar me hanhüe.

(15) Derc'hel anv : se rappeler.

●(1911) BUAZperrot 580. Evit derc'hel hano eus eur burzud ker bras.

(16) Bezañ lakaet en e/hec'h anv eñ/hi : être enregistré sous son nom à lui/à elle.

●(1974) TDBP III 87. Ar bugel a zo lakaet en hec'h ano hi, tr. « l'enfant est enregistré sous son nom à elle. »

(1) Klevout e holl anvioù : entendre son fait.

●(1943) SAV 29/9. Warc'hoaz ar c'honifl-se a glevo ganin-me e holl anoiou.

(2) Reiñ anvioù : insulter.

●(1972) SKVT I 27. Goulenn boued diganin en ur reiñ din anvioù ?

(3) Anv vil : insulte, nom d'oiseau.

●(1790) MG 135. ne reoh quet-hui dehai façadeu, hanhueu vil ?

●(1909) KTLR 170. Mez ar vaouez (...) a lavaraz d'ezhan deuz a bep seurt hanoiou vil. ●(1915) HBPR 77. Lavaret a reont d'eomp a bep seurt hanoiou vil.

D. Gouzout anv a : avoir une notion de.

●(1872) ROU 88. Je n'en ai nulle idée, tr. «Ne ouzon ano ebed eus an dra-ze.» ●(1880) SAB 6. var digarez ma voar eun ano bennac eus a Jesus-Christ.

●(1913) RNDL 69. Oeit omb bet ér mor gouéù ne oérér dehon / En hor bro-ni hanù mat erbet.

(1) Réputation.

●(1732) GReg 125b. Bruit, reputation, renomée, tr. «hano.» ●804a. Renom, estime bonne ou mauvaise qu'on a acquise dans l'opinion des hommes, tr. «hano.»

●(1867) BUE 18. eunn hano all, ha ne oa ket hen-nez, a oa he hini e-touez he vroiz hag ar re hen anavee. ●(1877) FHB (3^e série) 38/304a. Bez or beuz hano da veza, ni Bretoned, douget d'ar viz fall-ze euz ar vezventi. ●(1881) CDFi 200-21 mai. E man Lambol o vont da goll e hano ma kendalc'h ar strelikes-man.

(2) Anv fall : mauvaise réputation.

●(1877) FHB (3^e série) 40/312b. Enn eur ger, hano fall en devoa en hon touez.

(3) Ober anv fall ouzh ub. : galvauder la réputation de qqn.

●(1957) ADBr lxiv 4/446. (An Ospital-Kammfroud) ano fall : mauvaise réputation : n'em-eus ket bet klevet morse ober ano fall ebed outi.

II.

(1) Gouzout anv en ub. : critiquer qqn.

●(1879) BMN 145. Ha ne vo ket cavet cristen diskiant aoualc'h evit gout hano er Zalver Jezuz. ●222. Atao e vez cavet eun darn dud ha n'int mad nemet da c'hout hano er re-all.

●(1936) IVGA 61. Neuze 'vo gallet gouzout ano em leziregez, evit mat. ●(1952) LLMM 31/54. (Douarnenez) dont da c'hout anv e tud prop, tr. «critiquer les honnêtes gens.» ●(1955) LLMM 50/16. An amezeien, emezi, a oar anv pa welont gouloù war enaou en ti.

(2) Gouzout anv : se rendre compte.

●(1932) FHAB Gwengolo 369. ez a an amzer endro ha ne ouezer hano ken a vez deuet ar mare da aoza koan.

(3) Lavarout anv : parler de ; en parler.

●(1866) FHB 69/134b. me zo euruz d'a veza lavaret hano did eus an traou-ma. ●(1877) EKG I 25. lammet diganthan ive he eskopti, ep lavaret hano d'hon Tad Santel ar Pab. ●(1880) SAB 8. lavaret un ano bennac eus ar pez a ra keuz deoc'h.

●(1911) BUAZperrot 646. Pa oue lavaret hano d'ezan da vont di. ●792. Lavaret e oue hano neuze da Euzeb. ●(1930) FHAB Kerzu 470. lavarout a ri ano d'in eus a roz ar Follgoad hag e vezi digemeret. ●(1942) FHAB Mae/Mezheven 171. Lavaret em eus bet ano amañ c'hoaz eus a veur a varo kaer.

(4) Ne glever ken anv : on ne parle que de ça.

●(1911) FHAB Gwengolo 255. Tomm eo, a leverer. Ne glever ken hano.

(5) Goulenn anv eus ub. : demander des nouvelles de qqn.

●(1869) HTC 156. Neuze ec'h en em lakejont da c'houlenn hano anezhan digant ho c'herent hag ho anaoudeien.

●(1909) KTLR 230. C'hui a ielo d'ho guelet evit goulen hano deuz ho tud. ●(1915) MMED 249. en eur glask Jesus e pep leac'h, o c'houlenn hano anezan hep ehan.

III.

(1) Na gaout aon rak e anv : être sans peur.

●(1993) RBI (L-Plouvian). Tud n'o deus ket aon rak o anv.

(2) Anv zo ganti : elle est enceinte.

●(1984) Y. Puilhandr (K-bro Dardoup). Anv zo ganti.

(3) Klevet e anv mat : se faire sermonner.

●(1925) FHAB Ebrel 139. O va Doue ! bremaik pa deuy Janton d’ar gêr e klevin va ano mat !…

(4) Bezañ e anv em genoù : voir genoù.