n. de l. Plogoff.
(1) Plougoñv / Plougoñ.
●(1732) GReg 618b. mormaned plougoñ.
●(1865) FHB 16/122b. Ac’hano e tremenjont da Gleden ha da Blougoff, eleac’h ma cavchont an dud en eun dizanaoudeguez ker braz euz ar relijion. ●(1869) FHB 239/240a. An aotrou Tourmen, nevez beleget, vikel e Plogon. ●(1879-1880) SVE 200. Plogon. ●(1885-1889) (1977) COCS [= BSAF. XXXIV] 251. Ar brava plac'h a so e Plogon / Channik an Ormant oud a Lescon. ●(1890) MOA 23b. Plogon ; Plogo. ●(1890) RDTp (1891) VI/661. Kaned gâd per Yvenou, d'oc'h a Bennéac'h e Plogon, d'an 22 a vis even 1890.
●(1908) FHAB Du 333. sac’hadou mor oc’h en em deuler, gant eun trouz da vouzara, e Ifern spontus Plogô. ●335. holl c’hoazed Plogô. ●(1909) NOAR 94. An aotrou Kermadeg a yoa person Plogo abaoue eun tregont vloaz bennak. ●(1910) MAKE 49. nag eus Kleden nag eus Plogô. ●(1916) KANTgelveneg 27. Var zouar Plogoff, e Beg-ar-Raz. ●(1924) ZAMA 130. Ar C'haper, a zisplegin d'eoc'h e zoare, ne oa nag eus Kleden nag eus Plogô. ●(1927) GERI.Ern 474. Plogo. ●(1969) LLMM 137/432. Un tammig pelloc'h e kavomp Plogo, "Plougon".
(2) Dicton.
●(1878) SVE 998. Seiz mantel skarlek ha triugent, hep henvel ar re-all, / A zeue euz ar ger a Is d'ann offerenn da Lauval. ●note Sauvé : « Dans une prairie voisine du village de Lauval, situé au sud de la baie des Trépassés, se trouvent des substructions que les gens du pays prétendent être les ruines d'une chapelle qui aurait été une dépendance d'Is ».
●(1969) LLMM 137/436. Daou ugent mantell skarlet, hep kontañ ar re all a zeue bep sul d'an oferenn da Laoual. ●(1977) COCS 44 [= Le Carguet, Les légendes de la ville d'Is]. Daou uguent mantel scarlat-ru, hep niveri ar re-all / A ie, oud ar guer a Is, bep sul d'an ofern da Laoual... ●note R. Gargadenneg : « Ce dicton est très connu au village de Laoual, où l'on indique encore l'endroit – près du lavoir actuel – où se trouvait la chapelle de St-Guénolé. »
(3) Blason populaire : voir poch .2.
(4) [Toponymie locale]
●(1878) SVE 998. Seiz mantel skarlek ha triugent, hep henvel ar re-all, / A zeue euz ar ger a Is d'ann offerenn da Lauval. ●(1890) RDTp (1891) VI/661. Kaned gâd per Yvenou, d'oc'h a Bennéac'h e Plogon, d'an 22 a vis even 1890. ●(1885-1889) (1977) COCS [= BSAF. XXXIV] 251. Ar brava plac'h a so e Plogon / Channik an Ormant oud a Lescon. ●252. Pa oa Channik e pen ar C'harn-koz, / E oa martoloded var a roz. // Pa oa e tont e pen ar Bar-Kren, / Dorn ar martolod oa var hi fen. // E tont e Tarozen ar Fotou / E oa Channik e krei tre an daou. (...) Mar mie galled paka Poullbroc'hed, / Biskoas paian na m'mise tied ! // Channik an Ormant druill a oele / O tisken var ar plator e Bestre. ●253. Na bagou Leskon bars e Bestre, / Da groc'hen-te, paian, a sec'h-fe ! (...) Me vel ma mam e Mene-Kellik : A gant-hi broz c'hlaz hi merc'h Channik. // Me vel ma mam e Sabl ar Gorzik, / Deud da zigas lein d'hi merc'h Channik.
●(1914) ARVG mae 72. Beg ar Raz, hanvet ive Kap Sizun, goue ha garw evel Ifern Plogo, ha Bae an Anaon a zo en daou du d'ean. ●(1932) FHAB Gouere 7/281. tud ar C'hap, a veze el Loc'h e Plogoff, o vrennika pa veze izel ar mor. ●(1941) SAV 9-10. adalek Iz betek an douar bras, en eur dremen e-biou chapel Laoual. ●(1969) LLMM 137/432. Leskon, distaget c'hoazh Liskon (Leskoff) war staon ar Raz, ar gêriadenn diwezhañ war an douar bras. ●137/436. Ne chom mui e-kichen Bae an Anaon nemet ur stêrig dister hag ul lenn anvet Loc'h Laoual. ●137/437. Forzh penaos, arabat eo tremen ar C'hab hep mont d'ober un dro da weladenniñ Ifern Plogo ha Kador Sarah Bernhard ! (...) etre ar Gorle greiz hag ar Gorle bellañ. (...) Menegiñ a rin porzh Bestre da gentañ, e-kichen Beg-ar-Raz, ma lestrer evit mont d'an enezenn [= Enez-Sun]. (...) ur gêriadenn anvet Penneac'h. (...) E traoñ Plogo emañ al Loc'h, gant un draezhenn vrav hag ur porzh. War ar menez, ez eus ur chapel anvet ar Veaj Vat. ●(1977) COCS 44 [= Le Carguet, Les légendes de la ville d'Is]. Daou uguent mantel scarlat-ru, hep niveri ar re-all / A ie, oud ar guer a Is, bep sul d'an ofern da Laoual...