n. de l. Plouguerneau.
I. Plougerne / Plougernev.
●(1700) CSmnobletz 9d. E parrez Plouguerne ganet. ●(1772) KI 449-451. ky ’r person a plouguerne / scaotet tout he Batou, / nen deus quet gallet bale.
●(18--) MILg 253. I a grye hak a gane / ni d’en d’oump ket potred Plougerne. ●(18--) OLLI 269. Vuez Dom Mikel Nobletz ganet en maner Kerodern, e parez Plougherne, an 29 a viz guengolo 1577, a maro e Lochrist-Conk, ar 5 a vis mae 1652. ●(1847) FVR 115. da bersoun da barrez Plougerne. ●196. Plougerneau. ●(1851) PENdast 45. An otrou Kolliou a blougerne / En doa e c'hompozet varlene. ●(1865) FHB 1/1b. e parrez Plouguerne, eun (sic) escopti Leon. ●(1877) EKG I 122. En em gavout a reaz e Plougerne gant eur vanden vrao a zoudardet. ●(1877) EKG i 239. e parrez Plougerne. ●(1879) BMN v. Dom Michel a ioa ginidic a Blougerne. ●(1879-1880) SVE 196. Plougerne. ●(1884) BUZmorvan 154. Sant Kenan, persoun Plougerne, a ioa bet digaset. ●(1890) MOA 24a. Plougerne. ●(c.1890) CFB 43b. Plouguerne. ●(1894) BUZmornik 892. e maner Kerodern, e parrez Plougerne.
●(1904) SKRS I 18. parrez Plougerne. ●(1905) ALMA 17. eur vagik euz Plougerne, kollet d’an 9 a even, gant 4 den. ●(1926) FHAB Mae/174. e parrez Plougerne. ●(1927) GERI.Ern 474. Plougerne. ●(1982) PLNN 11/12. Ha me ouzhpenn eus gouenn aocherien Tremenac'h e Plougernew.
II.
(1) Expression proverbiale.
●(2003) TRMOR 26. Plougerneiz / A zreb kig er C'horaiz / Ha pa deu Pask / E rankont mont da glask.
(2) Dicton.
●(2003) TRMOR 68. Eus Korn An Anduilh / Ma z out bev / Deus ac'hano war-bouez da vlev / Ma z out marv / Deus ac'hano war-bouez da varv. ●note des auteurs : « Korn An Anduilh ("Le Coin des Andouilles") est le nom donné à un petit recoin de grève de Saint-Michel à Plouguerneau. Bien entendu, il est ici question des andouilles de charcuteries. À cet endroit on devait laver les intestins de cochons destinés à les confectionner ».
(3) Expression proverbiale.
●(2003) TRMOR 69. An tri gwellañ dour a zo e Plougerne / Feunteun Sant Mikael / Feunteun Lez Vael / Ha Feunteun Ar Gwellaet.
(4) Dicton.
●(2003) TRMOR 90. Trouz mor e Pont Krac'h / Glav hag avel ken a gac'h.
(5) Proverbe.
●(2003) TRMOR 156. Da Sul an Dreinded / An hini a ya mintin abret d'an Iliz Kozh / Tri heol o sevel e c'hell gwelet / M'emañ e stad a c'hras.
III. Voir Pigouilh.
IV. Nom de famille.
●(1970) NFBT 219-220 N° 1708. Plouguerné.
V. [Toponymie locale]
●(1546) Cco 46. Gore [= Goredou]
●(1700) CSanobletz 14d. Itroun ebarz e Kerodern. ●(1772) KI 461. ar c’hy bail a Tremenach.
●(18-- MILg 259. a zo ganet e Keloudern e parrez plougerne. (...) er barrez a Dremenac’h var bordik ar môr braz. ●(1865) FHB 1/1b. a zeuaz er bed d’ann 29 a viz guengolo 1577 e Castel Keroudern, e parrez Plouguerne. 2a. Demdost d’ar c’hastel, hep ken disparti nemet eul lenn, edo chapel sant Claoda. ●2/11a. eur chapel dindan hano Sant Mikeal, a ioa e parrez Tremenac’h, a zo hirio he-unan eur c’harter euz a barrez Plouguerne. ●(1879) BMN 3. Dont a reas var an douar d’an nao var-n-ugent a viz guengolo 1577, e maner Kerodern, e parrez Plougerne, en escopti Leon. ●72. Ober a reas sevel e kichen ar mor, en eul lec’h hanvet Tremenac’h, e kichen Plougerne, eul lochennic goloet a zoul hag a blouz. ●312. e zervicher fidel e Tremenac’h. ●322. Yvon Gueffun, euz parrez Tremenac’h, Plougerne. ●(1894) BUZmornik 893. e parrez Tremenac'h.
●(1904) SKRS I 18. Ar Missioner brudet Dom Mikeal an Nobletz a deuas er bed d'an nao varnugent a viz Guengolo 1577, e maner Kerodern, parrez Plougerne. ●(1906) DGES.hy 173. Enès Kadek, nom de lieu-dit. ●(1911) BUAZmadeg 176. da c'houde e skoaz dre Dreglonou, Pont-Grac'h, ar Grouanek ha Ploueskat varzu Kastell. ●871. a ioa ganet e maner Kerodern, e Plougerne. (...) e chapel Sant-Glaoda, tost da vaner Kerodern. ●872. Mikeal en em dennaz e Tremenac'h. ●(1923) FHAB Mezeven 6/221. Yann e vamm a oa ganet e bro Leon, harp e Pont-Gwrac'h, etre parrez Lannilis ha parrez Plouguerne, breman ez eus pevar pe bemp kant vloaz. ●(1929) MANO 53. evel m'en doa graet gwechall e Tremenac'h. ●(1931) FHAB Genver/28. eus a Enez Cadeg (...) eus ar vourc'h (...) eus a Gerferre Vihan (...) eus a C'horre-kêr (...) eus a Gerferre Vras (...) eus ar C'hrouaneg (...) eus a Gergasken (...) eus a Groaz-Boulic (...) eus a Hellez (...) eus a Zant Kenan (...) eus a Gerilly (...) eus ar C'harbont. ●(1931) FHAB Gouere/266. ar C'horrejou, e Plougerne. ●(1933) FHAB 355. Biel Queffurus eus a Gernec’h-Gwidadou. ●(1982) PLNN 11/12. Ha me ouzhpenn eus gouenn aocherien Tremenac'h e Plougernew. ●13. eñvorennoù ur vezhinaeres eus Lilia-Plougernew. (...) Red 'oa gedal ma vije marw gouloù tour-tan Enes Werc'h. ●17. Va zad en deus bet gwelet 120 bag-vezhina er C'horejoù. (...) e vese gwraet Japoned eus bezhinaerien Tremenac'h p'en em gavent gant o bagoù du. (...). Tremenac'his eus re Tremenac'h. ●(1995) LMBR 85. mojenn Pont Krac’h, « Pont an Diaoul » evit an douristed. (...) lakepoded eus Tremenac’h ober un dro-gamm da berson an Iliz Kozh. ●86. iliz parrez kozh Tremenec’h (a vez distaget bremañ Tremenac’h). (...) en em gaver gant ar C’horejoù. (...) ha pelloc’h e tegouezher e Lilia. Ha tour-tan Enez-Werc’h.
●(2003) TRMOR 69. An tri gwellañ dour a zo e Plougerne / Feunteun Sant Mikael / Feunteun Lez Vael / Ha Feunteun Ar Gwellaet. ●90. Trouz mor e Pont Krac'h / Glav hag avel ken a gac'h. ●note des auteurs : « (...) autre appellation de Pont An Diaoul [= Pont-Krac'h] ».