f. –où
I. (astronomie) Planète.
●(1633) Nom 217b. Sidera errantia, stellæ errantes, sidera palantia, planetæ : planettes : planedou, planedennou. ●218b. Planeta, errans stella : erratica : planette : planeden.
●(1659) SCger 93a. planete, tr. «planeden.» ●(1710) IN I 364. Ar c'hometennou hac ar planedennou. ●(1732) GReg 729a. Planete, Etoile errante, tr. «Planedenn. p. planedennou. (...) Les septs planetes, tr. «Ar seiz planedenn.» ●(1744) L'Arm 289a. Planette, tr. «Planædénn.. neu. f.»
●(1907) FHAB Gwengolo 196. planedennou, e giz ar verelaouen, o kerzet en dro d'an heol. ●(1907) VBFV.bf 61a. planeden, f. pl. neu, tr. «planète.» ●(1914) RNDL 112. penneu-ahel hor planeden, tr. «aux pôles de notre planette.»
II.
(2) Destin, sort.
●(1732) GReg 65a. La bonne aventure, la destinée, tr. «ar blanedenn. Ce dernier mot n'est qu'en Leon.»
●(1838) CGK 3. neus quet crioc'h planeden vit hini eur merc'hetaër. ●19. Eur blaneden diremet a zeu d'or glac'hari. ●(1866) BOM 18. Eur blaneden digar.
●(1911) SKRS II 146. Aotrou Persoun, eme an hini koz, me zo trist va flaneden var an douar. ●(1944) VKST C'hwevrer 51. Kalet e vez ar blanedenn a-wechou hag e ranker reuzi pe derri.
(3) Vie.
●(1909) KTLR 33. Mez ker kaer oa ar blaneden, ma na zounje nikun mond da labourad. ●(1924) BILZbubr 37/809. – Kalet ar blanedenn, ôtrou person ! – Petra a fell d'eoc'h !... Pep-hini ac'hanomp a steu e hini dindan dourn ha skoazell an Aotrou Doue.
(4) Dougen e blanedenn : accepter, subir son destin, être résigné à son sort.
●(1866) FHB 70/142a. ha peb unan a rank douguen he blaneden, evel a lavare hon tud coz guech-all.
(5) Lavarout e blanedenn da ub. : dire la bonne aventure à qqn.
●(1732) GReg 65a. Dire la bonne aventure à quelqu'un, tr. «lavaret e blanedenn da ur re.»
(6) Diskuliañ ar blanedenn = kontañ ar pezh zo c'hoarvezet.
●(1909) KTLR 189. Ober a reaz sin, en eur hoja he benn, da ziskuil ar blaneden hed-ha-hed.
(7) Ar blanedenn donket : la destinée.
●(1936) IVGA 308. Ni a zo kement gour ac'hanomp paour kaez bougreed gwall-zister e skoaz ar blanedenn donket.
III. sens fig., fam. Cul.
●(18--) FHAB Du/Kerzu 1941)">ALB (FHAB du/kerzu 1941 p. 101b). Planedenn Gwilhou zo kuzet.
●(1908) FHAB Gwengolo 270. breman eo azezet var e blaneden e kreiz an oalet.
IV.
(1) Bezañ ganet dindan ur blanedenn vat : avoir de la chance.
●(1919) FHAB Du 138 (T) *Breizadig. Pep den an eus e blanedenn merket. Jelvestr, hervez e zonj, da vihanan, a oa ganet dindan unan vad.
(2) Terriñ ar blanedenn : rompre le silence. Cf. BILZ 260 : B[ilzig] a reas d'ar gôz mond war eun tu all.
●(1925) BILZ 138 (T) F. al Lay. Den ne rannas gir, den ne vousc'hoarzas, den ne finvas... Bilzig ar c'henta a dorras ar blanedenn : Da bed eur ar gourlenn warc'hoaz, Saïg ?
(3) Treiñ ar blanedenn diwar ub. :
●(1908) FHAB Gwengolo 271 J.-F. Guégen. N'hellan ket trei ar blaneden-ze diwarnout.