m., adj. & adv. –où, –ed
I. M.
A.
(1) [devant un subst.] Énorme.
●(1659) SCger 63b. grand, tr. «picol.» ●164a. picol, tr. «grand.»
●(1866) LZBt Gouere 156. tri fikoll karr. ●(1896) GMB 488. On dit en pet[it] Trég[uier] eur piqol den, tr. «un homme très grand.»
●(1902) PIGO I 8. eur pikol-pikol den. ●(1903) MBJJ 190. pikolo mogerio. ●209. guped a liou louet o nijal 'vel pikolo sparfeled. ●(1910) MBJL 106. pikolo pifro, mar gê gwell ganac'h. ●(1942) DADO 11. Ya vat, hag eur verenn diouz ar c’henta am eus bet : soubenn ar c’hig, ha goude eur pikol plaïsenn, rouzet ’barz an amann. ●(1954) LLMM 42/7. E peurvan deñval ar vourc’h n’eo ket ul leue a zo o peuriñ, met ur pikol ki louet, gleb ha gludek ar c’hrev anezhañ. ●(1959) TGPB 100. evel ur genaoueg mouchet gantañ e zaoulagad a-dreuz ur pikol toenn-vor ken tev ha ken kalet da welout hag ur voger vein.
►[avec mutation]
●(1866) FHB 57/38a. eur bikol injur bennak.
●(1910) MBJL 5. an diw bikol moger.
►[renforcé avec «pezh»]
●(1896) GMB 488. On dit en pet[it] Trég[uier] eur pez piqol den, tr. «un homme très grand.»
●(1924) FHAB Mezheven 208. eur pikol pez den hag a ouie strobinella ar re a deue da glask stourm outah.
►[employé seul]
●(1869) FHB 229/154a. kalz a besked, a re grenn, a re vraz hag a bikolyou. ●(1895) FOV 271. Selet d'oh me fochad, guélet péh ur pikol !
(2) [devant un sing. dénombrable] Ur pikol a : un énorme.
●(1872) DJL 23. o klask pilat eur pikol a venn-dero.
(3) [devant un d., un plur. ou un coll.] Ur pikol a : beaucoup de.
●(1872) DJL 7. Ian eo berr he istor ; kar, dre c'hras Doue, n'eus ket en-hi eur pikol a droïou kam. ●8. ne larin ket mui eur pikol a gomzou.
►
●(1908) PIGO II 119. da zellet gant eur pikol daoulagad dilontet.
(4) [au plur.]
●(1896) GMB 488. petcholiet tud grands hommes.
(5) [au plur.]
●(1954) VAZA 163. Bez’ eus a bep tu dezho ur menez meinek, pikoloù re a-wechoù, gant koadeier stank eus an traoñ d’an nec’h.
(6) [au superl.]
●(1904) LZBg Du 278. er pikolan pesk e gavér ér mor.
B. [avec un v. au nég., devant un indénombrable]
●(1872) DJL 9. ne oan ket eur pikol sonj da ghenta d'he lezel da vont var an avel. ●17. n'ize ket gret eur pikol drouk.
C. (en plt de choses abstraites)
●(1873) KTB.ms 15 p 300. gant ur pikol mouez.
D. [devant un mot au plur.]
●(17--) VO 93. piqueol desseinneu.
II. Attr./Épith.
(1) Énorme.
●(1838) OVD 115. er vertuyeu piquôl-hont.
●(1932) DIHU 249/44. En hani brasan, henneh, sur, e zeli bout pikol.
(2) En e bezh pikol : tout entier.
●(1878) EKG II 281. hor boa poazet kroc'hen, bleo hag all eun ejenn enn he bez-pikol.
III. Adv.
(1) Beaucoup (de).
●(18--) SAQ I 275. Ne ra ket pikol vân evit komzou flour, na promesaou kaer. ●(18--) SAQ II 101.Lod ne lavaront ket pikol tra.
●(1906) BOBL 17 mars 78/2b. Ne weler ket pikol kristenien trec'h da re parrez Guiskri. ●(1929) MKRN 82. Koll er c'housked ne oa ket evitan pikol tra. ●85. Ne doste ket pikol d'an iliz. ●106. ne oa ket pikol préz war an aotrou. ●(1939) RIBA 2. Ha hep pikol poén.
(2) Des masses, beaucoup.
●(1982) PBLS 26. (Langoned) n'eus ked pikol, tr. «il n'y en a pas beaucoup.»
(3) =
●(1934) MAAZ 12. Ne jaojè ket pikol peden Mab Azen doh er goal e uélè. ●(1939) RIBA 45. ne vè ket er pigi na taolet pikol, na duah de labourat.
(4) Bras-pikol : très grand.
●(1890) MOA 285b. Très-grand, tr. «braz-pikol C[ornouaille].»