m., adv., prép. & interj.
I. M.
A.
(1) Moment.
●(1659) SCger 158b. mare, tr. «temps.» ●(1732) GReg 493b. Sur l'heure du dîné, tr. «E tro mare lein.»
●(1847) FVR 305. ne c'hortoent nemed ar mare d'en em dizober deuz ho gwaskerien. ●(1866) FHB 89/296a. ar mare-ma eus ar bloaz. ●(1867) MGK 52-53. n'ema ket ar mare / Da ziboucha er meaz. ●(1868) KMM 120. ar mare falla. ●(1876) FHB (2e série) 7/47b. betec ar mare diveza. ●(1880) SAB 221. gortoz ar mare diveza !... ●221. gortoz ar mare diveza !...
●(1910) MBJL 26. ar gwerzio berr bet savet er memes mare. ●(1919) MVRO 4/1e. n'eman ket breman ar mare da gonta taluadou. ●(1932) FHAB Gwengolo 369. ken a vez deuet ar mare da aoza koan. ●(1944) FHAB Meurzh/Ebrel 42a. N'edo ket ar mare da jom da dermat.
(2) Ar mare bremañ : le temps présent.
●(1909) FHAB Here 300. Evelse ema an den : e galon, divlazet diouz ar mare breman a gav eun dudi prederia var an amzer goz.
B. [au plur.]
(1) [empl. comme pron. ind.] Aux environs de.
●(1949) KROB 17/14. Mareou foar Vaze, e troio adarre evit ar gwiniz du. ●(1995) EIGV 165. Mareou hanternoz. ●(1977) PBDZ 943. (Douarnenez) mareoù pardon Sant Mikael, tr. «vers l'époque du pardon de St Michel.»
(2) D'ar memes mareoù =
●(1915) HBPR 111. D'ar memez mareou, oat kroget en aotronez Gellec, kure Sant-Yvi, Rouzic, belek er gathedral.
(3) Er mareoù-se : à cette époque.
●(1911) BUAZperrot 91. Hogen er mareou-ze, sant Jermen a dreuzas Pariz.
II. Loc. adv.
(1) Bep ur mare : de temps en temps.
●(1911) RIBR 52. Bep eur mare e klever eur mean, eur post-mean, eun treust o koueza.
(2) Bep ar mare : de temps en temps.
●(1909) FHAB Ebrel 124. red mad eo o gwelet pep ar mare. ●(1928) BFSA 183. Hiviziken e prezegi d'eomp bep ar mare. ●195. bep ar mare e rae skriva eur gentel eus ar reolenn nevez.
(3) Bep eil mare : de temps en temps.
●(1911) BUAZperrot 289. Bep eil mare, ho c'hoarezed hag ho priejou a lavar d'eoc'h evel Mari Madalen.
(4) E mare hag e poent : en temps et en heure.
●(1890) ARK 83. A-voualc'h eo eta kaout eur Gontrision souveren, e mare hag e poent.
(5) Pe da vare : quand.
●(1752) BS 311. evit guelet pedavare e arrusse.
●(1877) MSA 133. pe da vare da velfomp adarre. ●(1882) BAR 81. Pe davare e raimp-ni pinijen. ●(1891) MAA 161. penaoz na pe da vare. ●(1896) LZBt Mae 41. Med pedevare vo ze ? ●(18--) SAQ II 95. Pe da vare restaol ?
●(1939) MGGD 28. pedavare e c'hellje degemerout an denjentil. ●69. pedavare e paouezo d'am gwallgas. ●(1945) GPRV 12. gant piou ha pedavare.
(6) A bep mare : de tout temps.
●(1921) KANNgwital 229/327. A bep mare eo bet anavezet an Azvent en iliz.
(7) A-vare-da-vare : de temps en temps.
●(1894) BUZmornik 21. A vare da vare ec'h en em zastument dindan eur vezenn-zero.
●(1910) MAKE 62. A vare da vare eur c'hilhog bennak a gane diwar o c'hlud. ●(1907) BOBL 09 novembre 163/2d. a vare da vare eul loaiad ioul olivez.
(8) Mare ebet : jamais, à aucun moment.
●(1860) BAL 167. ur vezen palmez goloed a vleunv bepred o nevezi, glaz-caer atao, eb dizeilla mare ebed. ●(1876) TDE.BF 429b. mare e-bed, tr. «jamais.»
(9) E pep mare : à tous les instants.
●(1911) SKRS II 88. N'eo ket heb rezoun vad hen deuz lavaret deomp Hor Zalver beza var evez e pep mare.
(10) Da bep mare : à tous les instants.
●(1659) SCger 21b. a tout bout de champs, tr. «eure-se da bep mare.» ●30b. continuellement, tr. «da bep mare.» ●33a. a tout coup, tr. «da bep mare.» ●158b. da bep mare, tr. «en tout temps.»
●(1876) TDE.BF 429b. Da bep mare, tr. «Continuellement.»
●(1908) PIGO II 176. Da bep mare, e sonje : (...).
(11) Dre vare : par moments.
●(1984) EBSY 176. (Sant-Ivi) dre vare 'ra glav, tr. «par moment, il pleut.»
(12) Mare pe vare / ur mare pe vare : à un moment ou l'autre.
●(1905) BOBL 18 novembre 61/2a. kavet e vo mare pe vare trukou ha kildroiou evelse da greski deuz eun neubeudik ho patant. ●(1911) BUAZperrot 564. eur mare pe vare eus an deiz.
(13) Ur wech ar mare : de temps en temps.
●(1944) ARVR 168/3b. glebiañ ar bos-lagout ur wech ar mare.
(14) Ur wech dre vare : de temps en temps.
●(1924) LZMR 5. glebia, eur wech dre vare, va c'hourlanchen !
(15) Diwar ur mare = a-benn ar fin.
●(1870) MBR 136. O veza n'en em gave ket diwar eur mare, an holl a gredaz ez oa bet plaouiet gant eur bleiz. ●(1876) TDE.BF 431b. e voa diwar eur mare mez d'ezhan choum da veva diwar ann aluzenn.
(16) Mare zo bet : il fut un temps.
●(1913) PRPR 108. Bet e oa eur c'houil anezan, mare oa bet.
III. Loc. prép.
(1) War ar mare da : sur le point de.
●(1872) ROU 95b. sur le point d'aller, tr. «var ar mare da vont.» ●(1872) GAM 69. E 1848, ez eus skuillet goad a leiz, har euz (lire : hag eur) bet var ar mare da velet goassoc'h kalz.
●(1915) HBPR 116. Mez araog ma oa sevenet d'al lezen-ze oa bet var ar mare, da veza dizammet deuz ar veleien, en eur fesoun all. ●243. E fin ar bloaz 1796, ar jeneral Hoch o veza bet, var ar mare, da vont da Jersey, gant he zoudardet, gouarnamant Bro-Zaoz a reas d'an holl veleien dond da Londrez.
(2) E mare : aux environs de.
●(1908) FHAB Ebrel 97. D'ar yaou 26 a viz meurs, e mare diw heur. ●(1908) FHAB Eost 225. E mare nav heur, ar prosessionou a gommans dont. ●(1915) HBPR 192. e mare div heur, goude kreiz-deiz.
(3) E mareoù : aux environs de.
●(1915) HBPR 240. Pelloc'h, e mareou eiz heur, e zajond da gaout an hent bras.
IV. Loc. interj. Diwar ar mare ! : à la fin !
●(1906) KANngalon Gwengolo 207. Chom a ri enn abaster divar ar mare ! ●(1907) KANngalon C'hwevrer 316. Bez o deuz divar ar mare eur barrez dezho ! ●(1909) FHAB Meurzh 78. A ! dont a rez, divar ar mare, eme Jeannett, penn diboell ! penn avelek ! ●114. Deuet oc'h, kement-se, divar ar mare ! ●(1909) FHAB Kerzu 377. «Ac'hanta, pillaouaer ar foeltr, en em gaout a ri divar ar mare, turluter daonet ma'z out. ●(1922) IATA 46. Divar ar mare, petra 'zo c'hoare ganez ? ●(1923) AAKE 8. an doare da reï d'ar Zaozon eur gentel a virje outo da zistreï er vro diwar ar mare. ●19-20. Ne rankoc'h ket diwar ar mare kuzat beteg e Bro-C'hall relegou ho Sent. ●(1925) BUAZmadeg 841. Divar ar mare, ar gristenien a c'houlennaz digantan perag e lavare atao ar memez tra. ●(1926) FHAB Here 377. Ra deuio kement hini en deus karg da da gelenn an dud da gredi kement-se diwar ar mare.