m. –où, -eier
I.
A. Cendre.
●(1499) Ca 129a. Ludu. g. cendre. ●(c. 1501) Lv 236/134. ludu gl. sinis. ●(1530) Pm 248. quen munut ha ludu, tr. «aussi menu que cendre.» ●(1633) Nom 57b. Panis subcinericius : gasteau cuit sous les cendres : cuin, pe gouastel poazet dindan al ludu. ●165a. Fauilla : cendre chaude : ludu tomm. ●Cinis : cendre : ludu. ●172a. Lixius cinis, cinis lixiua : cendre de lexiue : ludu'n lichou, sloac.
●(1659) SCger 157b. ludu, tr. «cendre.» ●(c.1718) CHal.ms i. cendre, tr. «luru a sarz[eau].» ●(1732) GReg 143b. Cendre chaude, tr. «Ludu-broud.» ●(1744) L'Arm 48b. Cendre, tr. «Ludu : Luru. m.» ●(17--) TE 86. hac e ras dehai el ludu d'ivèt é caige deur.
●(1849) LLB 403-404. ged teil pé ged ludu / Hadet én hou parkeu ha mell ha guneh-tu. ●(1891) CLM 9. avaleu douar pobet idan el ludu. ●(1897) EST 62. Aveit gobér lejil, un dornadig ludu.
●(1908) FHAB Eost 239. A neubeud da neubeud / E za e ludu ar bern keuneud. ●(1910) MAKE 78. ebarz kougn al ludu, dindan an anduilhenned.
B.
(1) Log al ludu =
●(1878) EKG II 278. e lok-al-ludu.
(2) fam. Pipi ludu : surnom de la cafetière.
●(1968) LOLE 23. eun tasad kafe (...) hini beuz pell diouz beza kar pe gillorou da Bipi Ludu.
(3) Cendre des morts.
●(1857) HTB 91. N'eus kaz peger sklabeet ha dismantet a vo eskern ha ludu an dud varo.
●(1906) KPSA 35. N'euz mui anezo nemet an dournadik ludu a lavaran.
C. (religion)
(1) Merc'her al ludu : le mercredi des cendres.
●(1633) Nom 226a. Cineralia : le iour des Cendres : Demercher an meur, pe Demercher an ludu.
●(c.1718) CHal.ms i. le Iour des cendres, tr. «merherh el luru, merherh.»
(2) Lakaat, reiñ al ludu =
●(1911) KANNgwital 100/22. Goude an oferen, e vezo lakeat al ludu. ●(1931) KANNgwital 338/20. Al ludu a vo roet goude an oferen genta.
II. Engrais.
●(1927) FHAB Gouere 146. eul ludu azotek bennak. ●(1932) KWLB 13. Al ludueier potasse a zo mat. ●15. daou ludu. ●(1938) GWAL 110-111/19. An holl luduou a zo temzou eus ar re wella. ●(1941) ARVR 2/3b. al luduou. ●(1949) KROB 17/5. Eun tieg a zo ret dezañ en em denna e unan gant al ludueier a bep seurt.
III.
(1) Reiñ ludu e-lec'h butun : tromper en cherchant des détours.
●(1870) FHB 265/31b (L) Goulc'hen Morvan. An archerien a ieaz etrezeg ar c'hoad, ha Charlo, fouge enha da veza roet ludu dezho eleac'h butun, en em lakeas da zutal. ●(1890) MOA 505 (L). Tromper, en cherchant des détours, tr. J. Moal «rei ludu e leac'h butun (Fam.)»
(2) Mont e ludu : perdre de l’aura, de l’estime, voir ses affaires péricliter, etc.
●(1890) MOA 107 (L). Ses affaires ont baissées, tr. J. Moal «eat eo he vrud e ludu.» ●249. Il a perdu toute estime dans l'opinion publique, tr. J. Moal «eat eo he vrud e ludu (Fam.)» ●251. Son étoile a pâli, tr. J. Moal «eat eo he vrud e ludu.»
●(1912) MELU 406. Labour a zul 'c'h a en ludu, tr. E. Ernault «Travail de dimanche s'en va en cendre. Corn[ouaille].»
(3) Kaout ludu da c'heleiñ e dan // Lakaat ludu da c'heleiñ e dan // Skeiñ ludu da c'houloù e dan : cacher ses impressions, ses véritables envies.
●(1905) ALLO 55 (L) Y.-V. Perrot. Red e vo d'id teuler evez / Pa vezi enklasket, ha gouez / Kaout ludu da c'holo da dan. ●(1911) RIBR 127 (L) K. ar Prat. «Diskennit ebars, eme al laer bras, me roi an dourn d'eoc'h da zevel er meaz.» / Alexandr ne wele ket e lakae egile ludu da c'holo e dan, ha geriou flour da guzat e fallagriez. ●(1923) FHAB 1922 – légérs changements de langue – Pièce inspirée de Molière, M. de Pourceaugnac)">AAKL 9 (L) Y.-V. Perrot. Eun den ha n'eo ket goest da gaout ludu da c'holoï e dan ! ●(1924) FHAB Mezheven 215 (L) *Karan Lilia. rak tud int hag a oar kaout ludu da c'holo o zan. ●(1931) VALL 378. Cacher ses impressions, tr. F. Vallée «kaout ludu da c'holei e dan.»
(4) Kaout ludu da c'heleiñ e dan // Lakaat ludu da c'heleiñ e dan // Skeiñ ludu da c'houloù e dan : rester tranquille, être calme.
●(1928) FHAB Mae 190 (L) Y.-V. Perrot. Kaer hon eus klask ludu da c'holo hon tan e kavomp atao; met ma kendalc'h enebourien Breiz da ober o reuz, evel ma reont, eur pennad a zo, e teuio eun deiz ha kaer hon do klask ne gavimp ket ken : fuilhet e vo bet holl d'eomp gant an avel foll o do c'houezet war ar vro. ●(1929) FHAB Mezheven 228 (L) Y.-V. Perrot. An uzulier koz o welet ar fae a rae Yann Derrien warnan a gemere kas outan, met ludu a ouie kaout da c'holo e dan ha bewech ma tremene ebiou d'ezan e tenne e voned krammennet hag e stoue dirazan beteg an douar. ●(1935) FHAB Mezheven 234 (L) Y.-V. Perrot. En em garet; kaout ludu da c'holo an tan; lakât eleiz a draou dindan an treid; en em bardoni. ●(1957) AMAH 192 (T) *Jarl Priel. Dalc'hmat e chome digas ha sioul da welout rak gout'ouie skeiñ ludu da c'houlou e dan, met dont a reas dezhañ skuizhañ a-benn ar fin.
(5) Teurel ludu e daoulagad ub. : jeter de la poudre aux yeux.
●(1790-1794) PC ii 398. En o taoulagat teleur ludu – Evit gallout sur o troumpla, tr. «Dans vos yeux il jette de la cendre (poudre), - Pour pouvoir sûrement vous tromper.»
(6) Paket an tan ha gwerzhet al ludu : voir tan.
(7) Mont ar plouz da ludu : voir plouz.
(8) Na dalvezout ludu ur c'hornad butun : voir kornad.