m. gwenneion
I.
(1) (numismatique) Sou.
●(c.1500) Cb 88a. [franc] Jtem francum / ci. g. franc. xx. solz tornois. b. vguent guennec. ●(1521) Cc. [franc] Et hoc francum ci. g. franc. vingt dousains. bri. vguent guenneuc. ●(1612) Cnf 57a. vn guennec, pé dou. ●(1633) Nom 208b. Dragma Attica : quatre souls : peuar guenuec (lire : guennec). ●Victæriatus, quinarius, triobulus : deux grands blancs ou souls ou patars : daou guennec, try obol.
●(1659) SCger 45b. douzain, tr. «guennec, p. eien.» ●111b. solt, tr. «guennec, p. guenneien.» ●152b. guennec, tr. «sol.» ●(1732) GReg 878a. Sou, ou sol, douze deniers tournois, tr. «Ur guënnecq. p. guënnéyen.» ●878a. Sou parisis, sou marqué, ou tapé, valant quinze deniers tournois, tr. «guënnecq mercqet. guënnecq merchet.» ●(1752) PEll 396. Gwennec, petite monnoye de Bretagne, dont il y a deux espèces, le grand blanc, & le petit blanc. Aujourd'hui on entend par ce mot douze deniers, monnoye de France, autrement un Sol.
●(1840) EBB 17. deuxèque guénec ou blanque. ●(1876) TDE.BF 433b. Ne voa netra enn ti, na gwennek na bara. ●(1878) EKG II 152. hep paea guennek. ●298. en doa destumet meur a vennek.
(2) A wenneg : qui coûte un sou.
●(18--) RGE 20. Uza ur c'houlaouen a vennec / Evit ur spilhen dic'hroset.
(3) Gwenneg a chañs, ar chañs : pourboire.
●(1889) ISV 455. ar guennec a chans a zalc'he evithan he unan.
●(1909) FHAB C'hwevrer 58. ne man ket ar c'hiz er vro-man da rei gwennek ar chans araog beza great ar foar.
(4) (droit) Gwenneg ar sac’h : droit municipal payé lors d’un marché.
●(1847) FVR 220. Ar c’hustum a oa eur gwir pehini a zavet er marc’hajou, evel hirio gwennek ar zac’h.
II.
(1) (Seder, sart, joaius) evel pemp gwenneg : très joyeux.
●(1902) PIGO I 199 (T) E. ar Moal. Matilin, zard evel pemp kwenneg, Herve, eun tammik koumoulet e dal gant a nec'het e oa e spered. ●(1908) PIGO II 8 (T) E. ar Moal. Eun tam pôtr ouesk, fetis, sart evel pemp kwenneg. ●(1912) MELU XI 378 (T). Sard evel pemp kwennek, tr. E. Ernault «Pimpant, gai comme cinq sous. (Trég[or]) Au contraire, on dit en franç. «fichu comme quatre sous» pour mal arrangé, mal attifé.» ●(1931) VALL 409. Très joyeux, tr. F. Vallée «sart evel pemp gwenneg fam..» ●(1935) ANTO 39 (T) *Paotr Juluen. Ha petra welint ken eno nemet menec'h, seder holl evel pemp gwenneg. (+69, 184). ●(1957) LLMM 62/24 (T) *Evnig Penn ar C'hoad. Mont a ris d'ar presbital, an deiz war-lerc'h, sart evel pemp gwenneg. ●(1962) TDBP Ia 26 (T). Seder a oa evel pemp gwenneg, tr. J. Gros «il était gai comme cinq sous (gai comme un pinson).» ●(1966) BRUD 30/18 (T) E. ar Barzhig. Chomet eo seder evel pemp gwenneg abaoe. ●(1968) BAHE 58/25. Ur bannac’h chistr war-benn hag eur vriñsenn-vutun ha setu sart ar paotr-kozh evel pemp gwenneg. ●(1970) BHAF 26 (T) E. ar Barzhig. Hag ar baotredigou war o hiz, seder evel pemp gwenneg. ●254. Meget din, emon-me, ez out seder ha sart evel pemp kwenneg. ●123. Sard edo evel pemp gwenneg an daou baotr-yaouank a oa ahanom. ●(1978) PBPP 2.1/234 (T-Plougouskant). Joaius evel pemp gwenneg, tr. J. le Du «pimpant /lit. joyeux comme cinq sous.»
(2) Bezañ distagellet evit e bemp gwenneg : avoir la langue bien déliée.
●(1906) BOBL 28 avril 84/3a. Me zo koulz hag eun all, ha distagellet evit ma femp kwenneg. ●(1913) BOBL 421/1 *Fañch. Ar paotr iaouank-ma a oar mad ar brezonek, ha distagellet eo evid e bemp gwennek.
(3) Laerezh e bemp gwenneg : perdre son temps et son argent.
●(1935) ANTO 81 (T) *Paotr Juluen. An Aotrou Person a oa neuze e kêr Ar Roc'h, eun den teodet mat, lemm e douchenn, (ar wrac'h he doa e zistagellet n'he doa ket laeret he femp gwenneg), an Aotrou Person a c'hoantaas 'ta rei eun tammig mel d'e barrozianiz.
(4) Koll e bemp gwenneg : perdre son temps et son argent.
●(1970) BHAF 164 (T) E. ar Barzhig. An hini e-neus distagellet an abostol-mañ n'e-neus ket kollet e bemp kwenneg.
(5) Na gaout daou wenneg da deurel ouzh toull ur c'hi : être pauvre.
●(1959) BRUD 10/50 (L) F. Inizan. Gwerza anezi dit-te ? Daoñ, n'e-peus ket daou wenneg da deurel ouz toul eur hi !
(6) Koant evel ur gwenneg : joli comme un sou.
●(1912) MELU XI 378 (T-Trevereg). Koant 'vel eur gwennek, tr. E. Ernault «Joli comme un sou. (Trév[érec])»
(7) Bezañ futet evel pemp gwenneg : être plein d’entrain.
●(1935) BREI 389/2d (T). merc'hed skanv evel gwenilied, futet evel pemp gwenneg.