m. -où, -ezier
I.
(1) Tenue.
●(1927) GERI.Ern 87. dalc'h m., tr. «Tenue.»
(2) (droit) =
●(1942) LANB 21-22. Eun dalc'h a 3 boezellad winiz ha 5 gwenneg leve ar bloaz a ranke paea da Aotrouniez Keroulaz. Betek ar Revolusion eun dalc'h a veze war bep tamm douar ha ti da brofa d'eun aotrouniez bennak.
(3) (droit) Ressort, juridiction d'un juge.
●(1633) Nom 203b. Canon : l'ordinaire, domaine : an ordinal, an douar á depand diouz an dalch pe'n Iuridiction.
●(1732) GReg 296a. District, ressort d'un juge, tr. «Dalc'h. p. dalc'hou.» ●552b. Juridiction, ressort d'une Juridiction, tr. «Dalc'h. p. dalc'hou.» ●814b. Ressort, Juridiction, & son étenduë, tr. «Dalc'hou. p. dalc'hou.» ●(1772) KI 389. nequet e dalch ar roue. ●395. a separ an dalch royal / Diouch hini ar c'hastel.
●(1847) FVR 40. dindan boan da veza kaset d’ar Giana, evit ar re n’ho divije ket great ho diskleriadurez d’ho dalc’h.
●(1927) GERI.Ern 87. dalc'h m., tr. «juridiction.»
(4) Fief.
●(1633) Nom 234b-235a. Prædium clientelare, vel beneficiarium, colonia : fief : fief, dalch.
●(1659) SCger 57a. fief, tr. «dalc'h.»
●(1927) GERI.Ern 87. dalc'h m., tr. «district, fief.»
(5) Cause.
●(17--) TE 135. petra é hoai en dalh ag e nærh.
(6) Session, séance de travail.
●(1732) GReg 863b. Session, séance des peres d'un Concile, tr. «Dalc'h.» ●915a. Tenuë, parlant d'assemblée generales, tr. «Dalc'h.» ●Pendant la tenuë des Etats de Bretagne, tr. «E pad an dalc'h eus ar stadou a vreyz-Arvoricq.»
●(1909) FHAB C'hwevrer 45. hag e reamp hon dalc'hou en eur c'horn eus ar c'hoat. ●(1927) GERI.Ern 87. dalc'h m., tr. «séance.»
(7) Raison, mesure.
●(1862) JKS 321. ann dilezet he-unan n'en deuz ken dalc'h nemet d'ann drouk ha da draou ann douar.
(8) Bout e dalc'h gant ub. : être dans le pouvoir, la possibilité de qqn (de faire qqc.).
●(1790) MG 21. mæs idan condition ma rehèmb ehue er péh e vou é dalh guenemb. ●23. P'hou pehai groeit er péh e oai é dalh gueneoh, er pénigenneu, en ævreu mat-ce e vehai impléet eit hou profit. ●(17--) VO 3. meid un amzér pehani n'en dai quet é dalh guet t'ai. ●4. Chetu paud a dreu ar béré é hoh én arvar ; rac n'en dint quet é dalh gueneoh. ●103. Er repos e glasquan, e zou é dalh gueneoh.
●(1854) PSA II 66. p'en dé hoah en dra-zé é dalh guet-n-emb. ●(1856) VNA 188. il me demande des choses qu'il ne dépend pas de moi de lui céder, tr. «ean e oulèn gueneign treu n'en dé quêt é dalh gueneign dilézèl guet-ou.» ●193. s'il est en mon pouvoir, tr. «mar bé é dalh guet-n-ein.»
(9) Retenue, modération.
●(1732) GReg 816b. Il n'a point de retenuë, tr. «n'en deus qet a zalc'h ènhâ hâ ne deus poëll e-bet enhañ.»
●(1852) MML 109. en em lesel da vont, hep delc'h, d'he disurjo. ●157. enem lesel da vonet hep dalc'h da basiono ha viso ar muian louz. ●(18--) CST 39. Lavaret a rea eo ar wrizienn genta eus ar zantelez kaout eun dalc'h striz war an dibri hag an eva.
●(1927) GERI.Ern 87. dalc'h m., tr. «retenue, réserve.»
(10) Difficulté, problème.
●(1872) ROU 92b. C'est là le nœud, tr. «Eno ema an dalc'h.»
●(1909) BROU 221. (Eusa) Aze ema an dalc'h, tr. «voilà la difficulté.»
(11) Kaout dalc'h en e barlant : être bègue.
●(1909) BROU 221. (Eusa) Dalc'h hen deus en he barlant, tr. «il est empêché de la langue.»
(12) Dindan dalc'h da : à condition de.
●(1866) SEV 147-148. dindan dalc'h da ober eur binijenn vraz.
(13) Emprise, prise.
●(1862) JKS 87. O veza ma'z eo ann den sempl ha dindan dalc'h ar maro, ne dleit nemeur fisiout enn-han. ●(1867) MGK 97. ann ankou hag he falc'h / Ho doa poant o staga, o toulla da gaout dalc'h.
(14) Hep dalc'h = (?) sans discontinuer (?).
●(1925) KANNgwital 274/5. Kerkent ha 5 heur euz ar mintin, oferennou a ioa lavaret heb dalc'h ouz aoter Sant Visant.
(15) (marine) Croche.
●(1979) VSDZ 66. (Douarnenez) Gant an dalc’hijer, gant ar sonn ’ni zismeres da rouejoù, tr. (p. 230) «Tes filets d’abîment sur le fond.»
(16) Obstacle.
●(1927) GERI.Ern 87. dalc'h m., tr. «obstacle, ce qui retient.»
(17) Attitude.
●(1927) GERI.Ern 87. dalc'h m., tr. «attitude.»
II. Eno emañ an dalc'h : ce qui met en difficulté.
●(1935) ANTO 131 (T) *Paotr Juluen. Eno eman an dalc'h. Tenn ha garo vo hor reuz, / 'Vit kas hon erv da benn, e vo ret beza beuz.