f. & interj. –où
I. F.
(1) Sifflet.
●(1659) SCger 110b. sifflet, tr. «c'huitell.» ●136b. c'huitel, tr. «sifflet.» ●155a. huitel, tr. «siflet.» ●(1732) GReg 866b. Siflet, tr. «C'huytell. p. c'huytellou. Van[netois] huytell. p. éü.»
●(1876) TDE.BF 93a. C'hwitell, s. f., tr. «Sifflet, instrument pour siffler ; pl. ou.»
●(1907) VBFV.bf 33b. huitel, m. pl. eu, tr. «sifflet.» ●(1927) GERI.Ern 85. c'houitell, T[régor] c'houistell, V[annetais] huitell f., tr. «Sifflet, instrument.»
(2) Taol c'hwitell ; coup de sifflet.
●(1732) GReg 866b. Un coup de siflet, tr. «un taul c'huytell.»
●(1929) MKRN 84. eun taol c'huitall.
(3) (musique) Chalumeau de biniou.
●(1876) TDE.BF 93a. C'hwitell, s. f., tr. «On le dit aussi du chalumeau ; pl. ou.»
●(1961) BLBR 131/19. e vizied o redeg lijeroh eged biskoaz war ar c'hwitell !...
(4) Bec de cruche, goulot.
●(1878) SVE 34 §208. Ar pod dour pad eu en ti / Prest he c'houitell da bep-hini, tr. «Cruche qui rentre à la maison / A chacun prête son goulot.»
(5) Sifflement, action de siffler.
●(1888) SBI II 232. Na ma lere dre e c'huistel, tr. «Et il disait par son sifflet.»
(6) plais. Koll e c'hwitell : perdre la voix.
●(1940) DIHU 346/51. En hoh e skroénj huerù ha kri, kent kol é huitel.
(7) Pénis.
●(1997) HYZH 209/27b. Pénis, tr. «pidenn, kazh, c'hwitell (gerioù luc'haj dizonest) (T[regor]).»
(8) Redek ar c'hwitell : courir la prétentaine.
●(1931) VALL 164a. Courir la prétentaine, tr. «redek ar c'houitell popul.» ●(1957) AMAH 122. E koulz hag en amzer am boa gallet lammat e-maez ar c'havell, met goude va beaj Stolptzy e oa torret din ar c'hoant redek ar c'hwitell.
(9) (phycologie) Ascophyllum nodosum.
●(1850) HHO 74. Nodosus, tr. « Huitel. »
●(1927) GERI.Ern 85. c'houitell, tr. «sorte d'algue, fucus nodosus.» ●(1960) GOGO 558. à Houat, huitel, «sifflet» est le nom de l'Ascophyllum nodosum.
II. Loc. interj. C'hwitell gamm ! : sifflet tordu !
●(1919) BUBR 9/236. Ha koulskoude mar timezan d'eur brinsez, setu me e kroc'hen eur prins ive, ha c'hwitel-gamm ! pa vezin-me prins, me oar piou a zebro gwelloc'h frikou, ya-da !
III.
(1) Ober un taol c'hwitell : boire d’un trait. Cf. siffler un coup.
●(1975) YABA 17.05 (Gi) J. Jaffre. Med ne gomzam ket mui a draou sord-sé, ha groam un taol huitell d'en tasad gwin-man.
(2) Herrus evel un taol c'hwitell : très rapide.
●(1941) DIHU 357/230 (G) *Ab Bébé. Un tad-ahoé, en devéhan ag er blé, merhat, herrus èl un taol huitel, e dremen én ur vourboutal, hag e ia d'en em-gol én amzér.
(3) Kas da foar ar c'hwitelloù : voir foar.