m. / f. –ioù
I. M./F.
(1) M. Guerre.
●(1499) Ca 26b. Bresel. g. guerre. ●(1580) G 129. Gant bresel, tr. «Avec guerre.» ●(1612) Cnf 27b. MOnet dan bresel. ●29b. en amser an bresel. ●(1633) Nom 7a. Literæ laureatæ, victrices, victoriæ indices : lettres ioyeuses enuoyées du camp ou qui annoncent la victoire : lizerou ioyus digaçcet ves an bresel, pere á anonçc an victoer. ●150b. Classis procincta : vn armade preparée à la guerre : armè mor preparet da monet dan bresel. ●186b. Militia : guerre : bresel. ●Bellum : guerre : bresel.
●(1659) SCger 64a. guerre, tr. «bresel, p. iou.» ●(c.1680) NG 565. Ha brezel, querteri. ●601. Doh bresel ha famin. ●(1732) GReg 184b. Commissaire des Guerres, tr. «Commiçzer a vrezell.» ●(1792) CAg 1. Bresil cruele ! ●(1792) HS 114. é quement a vrézélieu.
●(1804) RPF 33. er brisilieu en douai groeit. ●(1856) VNA 222. cette guerre ruineuse, tr. «er brizél revinus-men.» ●Dans les autres guerres, tr. «Ér brizélieu-aral.» ●(1864) SMM 16. Bez' ez eus hag a zesc skiant pe ijin ar brezel.
●(1904) DBFV 32a. brezél, berzel, brizél, m. pl. ieu, tr. «guerre.» ●(1909) FHAB Even 187. Abaoue ar brezel.
(2) Brezel diabarzh, bro, domistik, sivil : guerre domestique, civile.
●(1633) Nom 186b-187a. Bellum domesticum : guerre domestique, au pays : bresel domisticq, bresel ciuil.
●(1931) VALL 347b. Guerre civile, tr. «brezel-diabarz, brezel-bro.» ●(1957) AMAH 247. Ar brezel diabarzh e Bro-Spagn a voe ur rak-c’hoari evit an Alamaned, tuet dija da stourm diouzh ret ouzh ar bed a-bezh.
►F. Guerre.
●(1872) FHB 404/309b. Pa zirollas ar vrezel. ●(1877) FHB (3e série) 11/87b. a zoug ar vrezel diveza. ●(1877) BSA 210. da zouten ar vrezel eneb an drouc-speret.
●(1905) KANngalon Genver 291. Eur vrezel skrijuz. ●(1905) KANngalon Ebrel 371. C'huezomp ta an dizurz hag ar vrezel a ziabarz peb bro. ●(1907) KANngalon C'hwevrer 321. E kreiz ar vrezel iud ha disruez a reer deomp. ●(1909) FHAB Here 301. Hirio ema ar vrezel ruz etre ar maro hag ar beo. ●(1910) FHAB Meurzh 78. goude ar vrezel. ●(1982) MABL I 134. (Lesneven) honnezh [ar gazeg] eo 'veze ga' Marie aze o louajiñ aze 'pad ar vrezel.
II. [en locution]
(1) Den a vrezel : homme de guerre.
●(1633) Nom 188a. Impressio, impression, effort au choc de gens de guerre, emprainte, assaut : an assaut pe an effort ves an tut á bresel. ●188b. Exercitus : ost de gens de guerre : ost pe banden tut á bresel.
●(18--) SAQ I 99. Den a vrezel, den a beoc'h.
(2) Bezañ e brezel ouzh : être en guerre contre.
●(1792) HS 98. Er-ré-mènn e oai houah e brézél doh er bobl a Israël.
●(1909) FHAB Ebrel 124. Ma n'eman ket dalc'h mad e brezel ous Yvonig ar Rûn.
(3) Digeriñ brezel : engager la guerre, les hostilités.
●(1931) VALL 347b. engager la guerre, tr. «digeri brezel.»
(4) Arsav-brezel : armistice.
●(1936) PRBD 62. d'ober ar pec'h (lire : peoc'h) , e reont da genta eun arzao-brezel.
(5) Tachenn vrezel : champ de bataille.
●(1877) BSA 309. var eun dachen vrezel.
●(1900) MSJO 162. var an dachen a vrezel. ●(1906) KANngalon C'hwevrer 43. Eur zoudard a goll he vuez var an dachen a vrezel. ●(1911) BUAZperrot 45. ar goad a boullade var an tachennou-brezel. ●639. hag a laoskas var dachen ar brezel dek mil korf maro. ●(1912) MMPM 43. ken aliez treac'h var an dachen a vrezel. ●(1913) HIVR 3. étal en dachen a vrezél.
(6) Park brezel : champ de bataille.
●(1864) SMM 103. Ar bed so eur parc brezel ledan meurbet.
(7) Ober brezel bihan : faire des manœuvres.
●(1961) LLMM 88/313. e ranke ar zouaved yaouank diblouzañ da ober embregerezh a bep seurt : deskiñ bale e renk, tennañ, redek hag ober brezel bihan.