Devri

uzañ / uziñ

uzañ / uziñ

v.

I. V. tr. d.

(1) User.

(1499) Ca 207b. Vsaff. g. Vser. l. fatisco / is.

(1659) SCger 126a. vser, tr. «vsa.» ●(1872) ROU 107b. User, tr. «Uza

(1911) BUAZperrot 382. anne an Iliz, e leac'h uza, a uz kement morzol a sko varnan.

►[empl. comme subst.]

(1872) ROU 107b. Ar boutou-ma o d-euz great un uza mad, tr. «ces souliers ont été d'un bon service.»

(2) par ext. Uzañ gwin, banneoù, h.a. : cuver (son vin, etc.).

(1877) EKG I 98. astennet enn tu pe du oc'h uza ar banneou o deveze evet. ●252. Guin Bernicot a ioa uzet e fesoun. ●(1878) EKG II 143. ober eur c'housk da uza ho banne.

(3) (agriculture) Épuiser (une terre).

(1872) ROU 83b. Epuiser, en parlant du sol ou terre cultivée, tr. «uza

(4) sens fig. Uzañ an droug : passer la colère.

(1870) MBR 218. ez ounn choumet d'ann traon da uza ann drouk a voa enn-oun, tr. «je suis resté en bas pour laisser calmer la colère que je ressentais.»

(5) User de, employer.

(1499) Ca 207b. Vsaff. g. user. l. Vtor / teris. ●(c.1500) Cb [vsaff]. g. vser de puissance. b. vsaff a nerz. ●(1575) M 321-322. Traou delicius, pe á re a uzaez / Diouz preuet douen acuyt, nerahint dit try dez, tr. «Les choses délicieuses dont tu fais usage / Ne te préserverons pas des vers pendant trois jours.» ●1195-1196. Prestet endeues dit, da dellit meritou, / Salu vsaff dre ræson, daou sort dounæsonou, tr. «Il t'a prêté, pour gagner des mérites, / A condition d'en user raisonnablement, deux sortes de dons.» ●(1576) Cath p. 21. an crueldet bras a vse en andret an guerhes Cathell, tr. «la grande cruauté dont il usait à l'égard de la vierge Catherine»

II. V. intr.

A. (en plt de choses concrètes)

(1) S'user.

(1846) DGG 247. an imach coat-se a uso gant an amzer. ●(1869) FHB 228/148b. Ar meen a uzo. ●(18--) SBI I 168. An houarn hag an dir a uz, gant an amzer. ●(18--) SAQ I 182. An dir a zo kalet, hag an dir a uz ; ar mean n'eo ket blod, hag ar mean a uz.

(1906) KANngalon Genver 21. Ar vein-ze, emezhi, evit dezho beza kalet mad, a zo deuet bep eun tammik da uza. ●(1911) BUAZperrot 382. anne an Iliz, e leac'h uza, a uz kement morzol a sko varnan.

(2) S'évaporer.

(1931) FHAB Genver 23. Ma talc'homp an dour da virvi e-pad pell amzer (…) uza a raio, evel ma lavarer.

B. (en plt de choses abstraites) =

(1836) FLF 21. Us a r'ar glac'har gat an amzer. ●(1878) EKG II 272. Aman, mouez Anna a gouezaz, uza a rea he nerz.

(1908) FHAB Mae 135. o c'hounnar a uzo ha reïza a rankint.

C. (en plt de qqn)

(1) Dépérir.

(1880) SAB $$$. uza a raan o c'hortoz ac'hanoc'h. ●(1899) LZBt Meurzh 12. na veve, na uze coulz eo laret, nemed en creiz an anken hag ar boan-spered ar vrasan.

(1903) JOZO 57. A houdé pemzek miz chetu hi é uzein. ●(1911) BUAZperrot 280. gwelet he c'hrouadur oc'h uza gant ar c'hlenved.

(2) Être à l'article de la mort.

(1907) KANngalon Gouere 449. Aotrou persoun Reynès a oue galvet dre brez da vont da gas he Zoue d'eun den iaouank a ioa oc'h uza en eur vereuri.

III. V. pron. réf. En em uzañ : s'user.

(1633) Nom 180a. Auræ : les fers qui conseruent la rouë de ne s'vser si tost : an ern an (lire : a) conseru an rot n'en em vsè quet quen buan.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...