m. –où
I. (domaine familial)
A.
(1) Famille, ménage.
●(c.1500) Cb 66a. [dispensaff] economica / ce. g. dispensation de famille. b. disping an tyeguez. ●(1633) Nom 63b. Vinum operarium : vin de Manouuriers ou de famille : guin an Mescherouryen, pe guin tieguez. ●155b. Suppellex : le mesnage, les meubles : tyeguez an meublou.
●(1659) SCger 55b. famille, tr. «tieguez.» ●174b. tieguez, tr. «famille.» ●(1732) GReg 396b. Famille, ménage composé d'un chef, & de ses domestiques, tr. «Tyéguez. p. tyéguezou. Van[netois] tyegueah.» ●(1790) MG 352. me ouair, quer clous èl hanni, armèh ha campènnein un tiegueah. ●(1884) BUR I 30. Nag a wech en evoa kemeret ar boan da labourat eur prez, eur gwele, eun dol evit ann tiegezo paour euz he amezeienn !
●(1912) CHEG 8-9. Plac'h oun en eun tiegez tuchentil eus ar re wella. ●(1928) BREI 54/3a. Gant ar yalc'had dastumet evelse e ve roet eun adpae d'an tiegeziou niverus, herve an niver a vugale o deus. ●(1942) FHAB Du/Kerzu 215. Eno, n'eus Buhez ar Zent na pedenn ebet ken, en tiegéz da bemdez. ●(1955) STBJ 148. Eur gêr distourm e oa ive, netra nemet eun tiegez enni.
(2) Mont da diegezh : se mettre en ménage.
●(1938) FHAB Kerzu 244. tud yaouank hag a vefe goubet da «vont da diegez». ●(1976) LLMM 178/330. ar pezh a viras ouzh an dud nevez fortuniet da vont da diegezh ha da gavout douar.
(3) Ober an tiegezh : faire le ménage.
●(1883) HJM 6. me em euz 2000 livr leve ha ne ran ken tiegez den ebet, tr. «j'ai 2,000 fr. de rente et je ne fais plus les ménages.»
●(1924) BILZbubr 38/841. e roe d'ê he ôtre da vont da c'hoari gant ar re all, e-pad ma vije oc'h ober he ziegez.
(4) Ober e diegezh : habiter.
●(1924) BILZbubr 37/807. War penn ar c'hra, maner an ôtrou kont Tremedern, maner Penn-ar-Run, kastell Brechou. An ôtrou hag an itron a rê eno o ziegez gant o daou vugel e-pad an hanv ; deut ar goanv ec'h ênt da gastell Tremedern, en koajou bras ar Jaou.
(5) Bara tiegezh : pain de ménage.
●(1872) ROU 59. Bara tiegez, tr. «du pain de ménage.»
(6) Penn-tiegezh : chef de famille.
●(1732) GReg 159b. Chef de famille, tr. «Penn tyéguez. p. pennou tyéguez. Van[netois] peen-tyegueah. p. penneü pyegueah.» ●396b. Pere de famille, tr. «penn-tyéguez. p. pennou-tyéguez.»
●(1839) BESquil 552. Penneu tyegueah, queméret aveit oh ha groeit hélie én hou tyér er reihtæt caër en dès bet dalhet sant Elzéar én é hani. ●(1865) LZBt Gouere 20. War ar zun kalz a dud, plac'hed, groage ha zoken penno tiegez, ho gweler enn ofern gant douj braz.
●(1925) FHAB Mae 183. pep penn tiegez a gase unan bennak eus e di, ma ne c'helle ket mont e unan. ●(1941) FHAB Gwengolo/Here 81b. Ar pennou-tiegez a vo pedet da zont d'an oferenn-bred.
B. par anal. Ruchée.
●(1942) DIHU 375/122. Mar da er vam ha merùel, é varù en tiegeh ar un dro geti.
II. (domaine agricole)
A.
(1) Exploitation agricole familiale.
●(1866) FHB 61/69a. ne zigassent d'an tieguez nemet guinerez ha trouz. ●(18--) CST vii. E dud, hep beza en o leve, a oa eun tiegez mat ganto hag a oa en o aez.
●(1932) KWLB 23. E-barz eun tiegez bihan, pemp pe c’houec’h penn-chatal ennañ. ●(1942) SAV 23/65. E zanvez en devoa bet en arc’hant (soulte) hag an tiegez a oa bet roet d’ar breur p’o devoa graet o zud o dilez (donation-partage) kalz vad (plus-value) a oa deuet en douar abaoe ar mare-se.
●(1956) BLBR 92/13. Wardro ar Rufa ez eus tiegeziou gagn. ●(1958) BRUD 3/15. ne oar ket eur hagnad wardro eun tiegez. ●(1959) BRUD 10/13. Tiegez gagn a oa e Meznaod.
(2) par ext. Bâtiments de l'exploitation agricole.
●(1878) EKG II 298. Pa veze lakeat eun tiegez e skrab, ar pez a c'hoarveze aliez.
●(1949) KROB 20/15. Ma n'eo ket re bounner ar glao, e ray tro an tiegez hag an douarou.
(3) Stal-diegezh : exploitation agricole familiale.
●(1957) BRUD 2/29. ar stal-diegez hag an douar. ●30. pe briz lakaad ar stal-diegez hag an atant. ●(1965) LLMM 109/84. o stal-diegezh, loened ha benviji, a dalveze ivez un tamm brav a arc'hant.
(4) Penn-tiegezh : chef d'exploitation agricole familiale.
●(1847) FVR 240. Park ar penn-tiegez a zo karget a zreok. ●(1894) BUZmornik 291. Pennou-tiegez divar ar meaz.
●(1904) ARPA 248. eur penn-tiegez a blantas eur viniec, a gaeas tro var dro d'ezhi, a gleuzas ennhi eur voaskel. ●(1907) AVKA 242. Bea oa ur pentiegez, a blantas ur winien, a lakaas endro dehi ur c'hae, a gleuzas ur wask hag a zavas un tour evithi.
B. [empl. sans art.]
(1) Sevel, forjañ tiegezh : monter un ménage, une explotation agricole familiale.
●(1908) PIGO II 1. a-rôk sevel tiegez, ez eo red kaout, en tu-hont d'eur plac'h da lakat en ti, saoud ha loened da lakat er c'hraou, dilhad ha lienaj da lakat er pres, plous ha foenn da glenkan er zolier. ●(1911) KANNgwital 100/20. Daou o deuz prenet ti, daou savet tiegez. ●(1915) HBPR 242. An aotrou de Saint-Ouen a forjaz tiegez d'ezho.
(2) Derc'hel, kunduiñ tiegezh : tenir un ménage, une exploitation agricole familiale.
●(1925) FHAB Mae 195. derc'hel tiegez a goust hir. ●(1941) DIHU 357/221. duah de gondui tiegeh ar er méz.