m./f.
I. M./F.
(1) Presse, hâte.
●(1580) G 457. Plorant dolant gant pres me a menn confessat, tr. «Pleurant, avec douleur et empressement je veux me confesser.»
●(1732) GReg 751b. Presse, empressement, tr. «Près.» ●(17--) BMa 133. Hed voar ô nan ep prez na mal, tr. «Allez tranquillement, sans presse ni hâte.»
●(1829) IAY iii. ar bres a so discoet evit ho recev. ●(1838) OVD 56. un dra méhus ha memb hirvoudus vehé gùélet tud ræsonnable é ridec guet presse arlerh bagatellage.
●(1927) LZBt Genver 21. gant ar brez a zo warnê. ●(1955) STBJ 77. Prez ruz a zave neuze.
(2) Presse, foule.
●(1499) Ca 163b. Pres. g. presse. l. hec frequentatio / onis.
●(1870) FHB 257/379b. meur a hini a vije bet mouget etouez ar prez hag ar starderez-ze.
(3) Bezañ prez war udb. : se disputer qqc.
●(1935) FHAB Meurzh 96. E gleier a veze pres warno.
(4) Prez en ub. : pressé.
●(1907) AVKA 7. ha Mari, prez enhi, o vont a dreuz meneio ar Jude. ●120. Dioustu ha hi, prez enhi, da distrei da gâd ar roue. ●199. prez enhe da dibab ar plaso kenta.
(5) Bezañ prez war ub. : être pressé.
●(18--) SAQ I 143. kalz prez a zo varnhoc'h.
(6) Kemer prez : se hâter.
●(1957) BRUD 1/55. Arabad eo dezi kemer pres.
(7) Prez labour =
●(1880) SAB 181. divoall na deufe ar press labour (…) da groma ahanomp re ouz an douar.
●(1905) BOBL 08 juillet 42/1a. Vid an deizou, zo bet kalz a brez labour. ●(1911) SKRS II 33. Epad eun nebeud deiziou, abalamour d'ar prez labour, ar prezidant a zisklerias d'he zervicherien ne felle dezhan digemer den ebet.
►sans compl.
●(1908) PIGO II 171. Pa oa evel-se ar brez vras er vêreri. ●(1936) IVGA 14. eur bern prez…
II. Adv.
A. Adv. A-brez =
●(1767) ISpour 170. Ur gueu (...) e larerr eit hum denne à bresse. ●172-173. eit hum tenne à presse.
●(1867) FHB 112/ 57a. En derveziou ma en em ro evelse an dud a brez d'an dizurz. ●(1867) FHB 115/81b. emaer a brez o pourchas pep tra. ●(1868) FHB 194/300a. en em zestum a brez. ●(1880) SAB 181. Pa edo Martha a bress o auza da zrebi.
B. Loc. adv.
(1) War-brez : en ébullition.
●(1944) EURW I 47. An holl en ti dumañ a zo war bres.
(2) Dre brez : à la hâte, à la va-vite.
●(1859) MMN 25. mes evel dre bres ac en eur dremen. ●(1864) SMM 107. pa her gueler o coll anaoudegez, ez ear dre brez, mes re zivezad. ●(1869) FHB 208/411b. ar banne zouben a veze debret dre brez.
●(1907) PERS 66. e velet anezho o vont dre brez er meaz. ●(1907) KANngalon Gouere 449. Aotrou persoun Reynès a oue galvet dre brez da vont da gas he Zoue d'eun den iaouank. ●(1915) HBPR 11. Dre brez e rejont eul lezen evit gourc'hemen d'an dud chom eb ober freuz ebed.
(3) Bezañ e prez : en ébullition.
●(1864) SMM 132. mitizien e prez, o vont hag o tont. ●(1867) FHB 124/153b. An oll a zo eno e prez o pourchas pep tra evit ar gouel-ze.
(4) A-brez-herr : en toute hâte.
●(1943) SAV 27/83. p'hoc'h eus ranket dont a-brez-herr. ●(1957) BRUD 2/36. pa'z oh deuet a-brez-herr.