Devri

mañch

mañch

m. –où, –eier

I.

A. (habillement)

(1) Manche (d'habit).

(1633) Nom 111b. Conlobium, exommis : habillement sans manches : habillamant diuaing, ne deffe quet á manigou (lire : maingou). ●113b. Tunica : sayon, saye sans manches : tunicl, sæ diuaing, ne deffequet á maingou. ●119b. Manica : vne manche : vn maing. ●184b. Manubrium, capulus : manche : maing.

(1659) SCger 76a. manche d'habit, tr. «manch.» ●(1732) GReg 597b. Manche, partie de l'habit, tr. «Mainch. p. mainchou. Van[netois] manch. p. ëu.» ●(1744) L'Arm 228a. Manche, partie de l'habit, tr. «Manche. eu.» ●(1766) MM 1127. goude he tronzzas he vanchou, tr. «Après quoi, il troussa ses manches.»

(1849) LLB 1797. ou mancheu tronsed. ●(18--) GBI II 332. Ann dantelez war ar manchou, tr. «la dentelle aux manches.»

(1902) PIGO I 180. Personik a dronchas e vancho. ●(1909) KTLR 130. Gant kil he zorn hag e vaench, Lom a zec'has he zaelou. ●(1920) FHAB Gouere 389. Pipi Neud en evoa tronchet e vanch betek e ilin. ●(1955) STBJ 207. eur jeumjetenn gant tammou voulouz du ive war ar mañchou.

►[au plur. après un art. ind.] Ur mañchoù : une paire de manches.

(1790) MG 247. Mem boai reit ur uéh Sadourn-Vasq ur mancheu d'obér.

(1868) SBI I 160. Eur manchigo taffetas.

(1908) FHAB Gwengolo 265. usa (...) o mancheier ilinou.

(2) [au plur.] =

(1732) GReg 115b. Brassieres, tr. «H[aute] Corn[ouaille] manchaou. manchau

(3) Bezañ war mañchoù e roched : être en manches de chemise.

(1923) KNOL 18. Sada ma tigwezas ganti, eun den war manchou e roched.

(4) Beg-mañch : fausse manche.

(1931) GWAL 136-137/423. (kornbro Perroz, Treger-Vras) Beg-mañch (Beg-milgin) : riblez-roched (liester : begou-mañchou).

(2013) COSBI 36-37. Afin de cacher les longues manches de la chemise portée en sous-vêtement et dépassant sous les manches du gilet, les femmes porteront des bouts de manches (begoù mancheier).

B. par ext.

(1) Sac.

(1955) STBJ 91. karga ar mañch. ●(1958) ADBr lxv 4/509. (An Ospital-Kammfroud) Mañch-kerh : n. m. – Musette, sac cylindrique en grosse toile (du genre sac de marin) qu'on suspend à la tête d'un cheval pour lui servir de mangeoire ambulante.

(5) (cuisine) Sac de cuisson du farz.

(1905) AGTG 47. ar farz-manch er gaoter.

II. Manche (d'outil).

(1633) Nom 178a. Stiua : le manche : maing an quillorou. ●184b. Manubrium, capulus : manche : maing. ●196a. Securis manubrium : le manche d'vne coignée : maing an bouchal.

III.

(1) Lavaret d'e vañch : se dire à soi-même. Cf. lavaret etre e roched hag e chouk, etre e roched hag e vruched, d'e dog.

(1766) MM 241-242 (Li) C.-M. le Laé. Cant guéach bemdez e lavaràn / Dam manch he miquéal pa sonjàn, / Eo en domach bras dar roué / [De]ffot ne de bet en armé, tr. G. Esnault «Cent fois le jour je dis à mon pourpoint...»

(2) Soñjal en e vañch : penser en soi-même.

(1766) MM 1330 (Li) C.-M. le Laé. En ho manch e sonje dezo, tr. G. Esnault «en leur pourpoint ils pensaient.»

(3) Bezañ e mañch ub. : être bien vu de qqun. Cf. bezañ war lizheroù ub.

(1978) PBPP 2/2 384 (T-Plougouskant). Aet on en e vañch, tr. J. le Du «je suis dans sa manche / je suis bien vu de lui /»

(4) Bezañ strizh a vañch : avoir l’esprit très étroit.

(1732) GReg 597b. J'ai la manche étroite, tr. Gr. Rostrenenn «Striz eo va mainch.» ●(1790) MG 39 (G) I. Marion. Marmotaad e rait inemb d'er hoh Person, rac me oai avar; marmottad e rér inemb de hennèn, rak m'en dai stréh a vanche; ha me zou-mé caus ? ●120. N'en don-quet quer stréh a vanche èl ma larét, Therès. ●393. Ma mé, me hoær, me gav é hoh raï stréh a vanche.

(1935) DIHU 293/253 (G) L. Herrioù. Eit en dans é hellér laret ur sord ha rè strih a vanch e vehé en hani e larehé, èl ur person koh em es anaùet, é ma grons fal kement dans e zo. ●(1942) VALLsup 152. Rigoureux. (Moraliste), tr. F. Vallée «striz a vañch popul.» ●(1957) AMAH 73-74 (T) *Jarl Priel. O vezañ ne oa ket moarvat re strizh holl mañch ar Poloniad a wiskas e borpant, e roas aotre d'ar Saozon ha d'ar C'hallaoued da vont kuit pa garjent.

(5) Bezañ ledan e vañch // Bezañ frank a vañch :avoir de l’ouverture d’esprit; être prêt à excuser, etc.

(1790) MG 278 (G) I. Marion. Ne chongèn quet, me hoær, é oaih quer franq-ce a vanche. ●(1790) Ismar 392 (G) I. Marion. Unan franq a vanche, èl ma larér.

(1869) FHB 245/285a (L) Y. P.. Eun den eün, emezhan, ha frank he vanch. ●(1877) FHB (3e série) 32/251a (L) *Mik an Dourdu. Mez bezomp frank a vanch. ●(1890) MOA 180 (L). Confesseur commode ou large, tr. J. Moal «kovesour frank he vanch

(1913) KANNgwital 125/262 (Li). Mar d'oc'h fur, it gant an hini n'eo ket ledanoc'h he vanch eget hini Jezuz-Krist. ●(1948) KROB 8/11 (L) *Paotr Treoure. (Marijan) : C'houi, pa veze dindan ho fri / Eur banne sounn pe zaou pe dri, a gleve soroc'h awechou. / Bah ! N'oa ket kalet va rebechou ! // (Fañch) : Nann da ! Marjan evit he Fañch / A oa bepred ledan he mañch.

(6) Bezañ hiroc'h e vrec'h eget e vañch : voir brec'h.

(7) Na vezañ e geuz en e vañch : voir keuz.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...