Devri

kraoñ / kraou / kenoù

kraoñ / kraou / kenoù

coll.

I. (botanique) Coll.

(1) Noix.

(1464) Cms (d’après GMB 505). Portezour da cnou g. portant noyes, l. nuclearius. ●119a. g. portent noix. b. douguer da kanou.

(1659) SCger 83b. noix, tr. «craouen p. craoûn.» ●139a. craouen, pl. craoun, tr. «noix.» ●(1732) GReg 659a. Noix, fruit de noïer, tr. «Craouën. p. craouñ. canaouën. p. canaou. Van[netois] qneüenn. p. qnëu. qaneüen. p. qanëu

(1907) VBFV.bf 39a. keneuen (b[as] van[netais] kanaouen), f. pl. keneu, tr. «noix.»

(2) Noyaux de fruits.

(1732) GReg 658b. Noiau, partie dure de certains fruits, tr. «Craoüenn. p. craouñ

II. triv. Kac’her-kraoñ : Chinois.

(1962) EGRH I 24. kac’her-kraoñ m. -ien-gr., tr. « surnom trivial du Chinois. » ●(1970) BHAF 14. ar Reter-Pella, bro ar «gaherien-graoñ».

III.

(1) Paeañ kraoñ da ub. : parier… Cf. paeañ gwregon.

(1906) DIHU 8/V (G). Keneu a beeemb d'er ré e hellou len BIM-BIM hemb hoarhet !...

(2) Paeañ kraoñ-kelvez :

(1905) FHAB Meurzh/Ebrel 59. Mathurin, mar d'eo guir ar pez a livirit / Me baeo kraon kelvez...

(3) Kemer kraoñ digant ub. : répondre aux avances amoureuses de qqun.

(1959) MVGK 13 P.-J. Helias. Digemer brao a ra d'an oll. Penaoz gouzoud petra zo ganti dindan he huchenn-vleo ? Ma kemerfe kraoñ digand unan bennag, d'an nebeuta, e oufen evid piou lemma ma hontell, tr. (Pierre Jakez Helias, Le Grand Valet suivi de La femme de Paille, Le Tracteur, éditions galilée, 1977, p. 17) « Elle fait bon visage à tous. Comment savoir ce qu'elle a dans la tête! Si elle donnait des gages à quelqu'un, au moins, je saurais pour qui aiguiser mon couteau. »

(4) Terriñ kraoñ : signe que le cheval vieilli.

(1957) ADBr LXIV-4 469 (K-An Ospital Kammfroud). Kraon : col. - Noix, noisettes. Figure dans une expression imagée qui s'applique aux chevaux daont les sabots postérieurs viennent frapper les fers des pattes antérieures au cours de la marche : torri kraon : war wasaad e ya ar gazeg koz da da dorri kraon dre ma teu war an oad.

(5) Klask kraoñ ouzh ur vodenn spern : chercher l’impossible. Cf. klask irin ouzh an drez ; goulenn per digant an evlec'h.

(18--) MIL.ms (d’après MELU XI 282). Klask kraon oc'h er voden spern, tr. E. Ernault «Chercher des noix à un buisson d'épines, faire un pas de clerc, chercher l'impossible.»

(6) Terriñ ur graouenn : coïter. Cf. MELu VI 165 : Hag i monet da diskour dinan eur bodik kraou ; / Ben ma teuchond ac'hane e oant karanteou. / Hag i monet da diskour dinan eur bod lore ; / Ben ma teuchond ac'hane, wie res i doare.

(1885) ARN 41 (T) N. Kelien. Le «voyage à Cythère» se traduit par un certain nombre de verbes. (...) Terri eur graouen (casser une noix) est une métaphore très usitée. ●(18--) SBI II 64 (T-Montroulez). Pa 'c'ha ar c'horf 'bars ar verred, / Ann intanv zell deuz ar merc'hed. / Pa 'c'h a ar c'horf 'bars an ilis, / Ann intanv coz ra bali scuiz. / Pa 'c'h a ar c'horf war ar vascaon, / Ann intanv coz a dorre craon, tr. F.-V. an Uhel «... Le vieux veuf casse des noix.»

(7) Na zrailhañ kraoñ en he beg : c’est une sainte nitouche.

(1952) LLMM 32-33/131. (Douarnenez) Honnezh ne zrailhfe ket kraoñ en he beg, met…, tr. P. Denez «C’est une sainte nitouche, mais…»

(8) Straket eo e graoñenn : il va mourir (en prlt d’un malade).

(1912) MELU XI 282 (Ku). Straket eo e graouen, tr. E. Ernault «Sa noix est craquée. Se dit d'un malade qui est frappé à mort. (Haute-Corn[ouaille].)»

(9) C’hoari kraoñ : coïter.

(1947) LEBR (d’après SONE n° 249 1979, [p. 2], et voir PLNN 6/1980-1981, p. 54). Pignet er skeul ouz eur graouenn, / Ar par war c’horre, ’r parrez en traoñ, / Setu lamponed da c’hoari kraoñ, / O hij ha dihij ar chafotenn !

(10) C’hoari’r c’hraoñ / C’hoari gant kraoñ : jouer aux noix.

(1857) CBF 125. C’hoari’r c’hraon. C’hoari gant kraon, tr. « Jouer aux noix. »

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...