Devri

kamm .1

kamm .1

adj. & interj.

I. Adj.

A. Attr./Épith.

(1) Courbe.

(1499) Ca 52a. Crom vide in cam.

(2) Tordu.

(1499) Ca 103b. [guenou] Jtem hic cimius / ii. g. torsion de bouche. b. guenou cam. ●(c.1500) Cb 33b. g. tort. b. cam.

(1732) GReg 929b. Tortu, uë, qui n'est pas droit, tr. «Camm.» ●Bois tortu, tr. «Coad camm.» ●Cuisse tortuë, tr. «Morzed camm.» ●Piez tortus, tr. «treid camm.» ●(1752) PEll 113. Cam, ou Camm, Tortu, courbe, crochu. ●114. Fri-cam, nez aquilin.

(1857) CBF 100. he vek a zo kamm, tr. «son bec recourbe.» ●(1866) FHB 98/367b. an hentchou cam a vezo eünet hag ar re zisplean a vezo plenet.

(1911) BUAZperrot 96. kalon hudur ha bizied kamm d'ezan. ●(1915) HBPR 228. He dad koz ehen doa eur fri kam. ●(1926) FHAB Ebrel 152. E penn-kamm e vaz-eskob. ●(1986) CCBR 34. (Brieg) la serpette, tr. «ar gountell benn-kamm

(3) Boiteux.

(1659) SCger 15b. boiteux, tr. «cam.» ●(1732) GReg 102a. Boiteux d'un côtez, tr. «cam.» ●(1752) PEll 113-114. Cam, ou Camm, boiteux qui ne marche pas droit, ni aisément. ●(17--) Cc 2037-2038. Nen de mu cam na dal, nag yue ympotant.

(1803) MQG 6. Cesar a voa cam e vestrez. ●(1887) SRD 21. eunn den kamm harpet var diou vranell.

(1936) LVPR 100. Eno, eo stank ar vugale hag a deu war an douar mac'hagnet : lod kamm, lod dall.

(4) (Démarche) boiteuse, claudicante.

(1959) BRUD 7/18. Eur bale kamm moarvad, pe jorgell, pe imparfall.

(5) Kamm-kloc'h : qui boite fortement.

(1955) STBJ 171. Ar boan, o kreski neuze enni, a reas din mont kamm-kloc'h en un taol.

(6) (Meuble) bancal.

(1872) GAM 9. eur skaoun gamm. ●(1891) CLM 25. Unan e brest un daul cam, un aral ur banq barbelec.

B. Épith.

(1) Garig-kamm, troadig-kamm : à cloche pied.

(18--) CST viii. an hini a vale war e ziou c'har a ya pelloc'h da goueza, kaer a zo, eget an hini na fell d'ezan bale nemet a c'harrig-kamm !

(1922) FHAB Gwengolo 262. bale nemet a c'harig kamm ! ●(1941) FHAB Gwengolo/Here 89. (Tregon ha tro-dro) Garig-kamm = c'hoari garig-kamm ha troadig-kamm a zo heñvel.

(2) Roz-kamm : narcisses.

(1982) TKRH 87. roz kaouled, roz kamm, fleur amann, roz koukoug, hag all.

(3) koubloù-kamm : ferme de charpente.

(1925) BUAZmadeg 581. treuzier, plench, kebou ha koublou kam a strake. ●(1928) BREI 55/2a. pa grevas ar c'hoadaj war an ti, koublou kamm, livennou, kebriou ha toenn.

(4) Kravazh-kamm : fourragère arrière d'une charrette.

(1958) ADBr lxv 4/531. (An Ospital-Kammfroud) La fourragère arrière [d'une charette à ridelles] se dit : ar hravaz kamm.

(5) Kontell-gamm : couteau à pain à lame courbe.

(1732) GReg 227b. Couteau crochu, tr. «Contell-gamm

(1876) SBI II 170. Na nimp 'glev trouz ar gontel-gamm, / O troc'ha demp-ni peb a damm tr. «nous entendons le bruit du couteau recourbé, / En train de nous couper à chacun un morceau.» ●(1857) CBF 13. Kountel gamm, f. tr. «couteau pour le pain.»

(1908) BOBL 26 décembre 209/2d. Me wel ar wreg 'vond d'ar charlen / Eur gontel gam en he barlen. ●(1935) NOME 74. Hag e kemeras ar gontell gamm a zindan an dorz vara. ●(1955) STBJ 149. eun dorz vara pe ziou, gant eur goutell gamm. ●(1988) TIEZ II 223. Pour couper le pain en tranche, on utilise un couteau de grande taille accroché en permanence par l'anneau du manche à proximité de la tourte. Il est appelé le «couteau crochu» dans les documents d'archives et ar gon tell gamm par les informateurs, car sa forme est celle d'une faucille, ce qui lui a d'ailleurs valu un autre nom : ar falz bara. ●(1996) VEXE 253. C'est au chef de famille que revient l'honneur de couper le pain. Après y avoir tracé un signe de croix, il coupe la part de chacun en se servant d'une petite faucille (ar gontell gamm, ar gontell vara), et procède à la distribution.

II. sens fig.

(1) Re gamm ha re dort : (dire des choses) de toutes les couleurs.

(1914) KZVr 70 - 05/07/14. Laret kalz a bep sort, Reo gamm ha reo dort, en dire de toutes les couleurs, Greg.

(2) Faussé.

(1911) BUAZperrot 285. Ar varnedigez a ioa bet kamm.

(3) Malhonnête, tortu.

(1911) BUAZperrot 290. An dud-ze a zo disleal ha kamm.

(4) Spered kamm : esprit tordu.

(1910) MBJL 199. C'hwel 'nê aze, pôtred o spered kamm !

(5) Tro-gamm : mauvais tour, coup tordu.

(1849) LLB 281-282. N'en des kin konz é ker (…) / Nameid a droieu kam er man a Gerhuiton. ●293. ol é droieu kam.

(1909) KTLR 196. an dro gam hen doa c'hoant da c'hoari d'ar C'hallaoued. ●(1924) FHAB Here 383. ar c'henta marc'hadour a glaskas flemma a welas e droiou kamm. ●(1926) BIVE 3. ober eun dro gamm da bakan e donton ! ●(1930) BIAL 28. Te eo a zo kiriek eus an tanfoultr a dro gamm ze. (1939) MGGD 51. an eñvor eus an dro-gamm ha dizereat en devoa c'hoariet d'ezi. ●(1951) LLMM 25/50. c'hoari un dro-gamm d'ur pell-gar.

III. Loc. interj.

(1) C'hwitell gamm ! : sifflet tordu !

(1919) BUBR 9/236. Ha koulskoude mar timezan d'eur brinsez, setu me e kroc'hen eur prins ive, ha c'hwitel-gamm ! pa vezin-me prins, me oar piou a zebro gwelloc'h frikou, ya-da !

(2) Juron. Seizh kant luc'hedenn gamm ! : sept cents éclairs en zig-zag !

(1924) ZAMA 15. Seiz kant luc'hedenn gamm ! emezan gant e vouez c'hros.

IV. Adv.

(1) Méchamment.

(1530) J 65b. An marv so da den ordrenet ; / Hep muy quet, dre pechet graet cam, tr. «la mort attend l'homme, c'est dans l'ordre ; il ne peut l'éviter à cause du péché méchamment commis par lui.»

(2) A-gamm : en courbe.

(1872) ROU 71. A-gam, tr. «en courbe.»

(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-gamm, tr. «en courbe, L[éon].» ●(1931) VALL 163b. en corbe, tr. «a-gamm

V.

(1) Bezañ kamm evel ur c'hloc'h : voir kloc'h.

(2) Bezañ peg e vizied kamm ouzh e veud : voir bizied.

(3) Bezañ kamm e vizied : voir bizied.

(4) Bezañ neudenn gamm ebet en ub. : voir neudenn.

(5) Bezañ un neudenn gamm en e wiadenn : voir neudenn.

(6) Bezañ un dra bennak kamm en e gordenn : voir kordenn.

(7) Mont kamm e c'henoù : voir genoù.

(8) Bezañ kamm e vlevenn : voir blevenn.

(9) Tennañ taolioù kamm : voir taol.

(10) Bezañ nec'hetoc'h eget sant Pikorn an halegenn gamm : voir sant.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...