Devri

ger

ger

m., adv. & pron. –ioù

I. M.

A.

(1) Mot.

(1499) Ca 103b. Guer. g. mot. ●(c.1500) Cb. g. nom qui a cinq cas disemblables en vng mesme nombre. b. vn guer en deueux pemp cas dihauall. ●(c. 1501) Donoet 2-18. guiriou correlatiff pen guirio[u, tr. « mots corrélatifs ou les mots » ●(1530) J 25a. Penaux bishuyquen ma guenou / Ez caffe lesir dre guiryou / Da comps an cafuou so em coudet, tr. «Comment jamais mes lèvres pourraient-elles rendre par des paroles le deuil qui est dans mon cœur.» ●(1530) Pm 273. stir ho guyriou, tr. «de toute la force de leurs paroles.» ●(1575) M 163. vn guer disesperanç, tr. «un mot de désespoir.» ●1395. Yuez pepret preder, an hueruder an guyriou, tr. «Réfléchis toujours aussi à l'amertume des paroles.» ●2023. hep guer gaou, tr. «sans mentir.» ●(1576) Cath p. 10. hac euitce quement guer so a dle bezaff confermet gant daou pe try test, tr. «Et pourtant, toute parole doit être confirmée par deux ou trois témoins.» ●(1633) Nom 191b. Tessera, symbolum : le mot du guet : an mot de guet, an guer euit en em entend.

(1659) SCger 81b. mot, tr. «guer p. iou.» ●(1732) GReg 640b. Mot, parole, tr. «Gûer. p. gûeryou. Van[netois] guer. guir. p. yëu.» ●Deux ou trois mots, tr. «Daou, pe dry guer.» ●Un petit mot, tr. «Ue guericq.» ●De petits mots, tr. «Gueryouïgou.» ●(17--) TE 416. en dén-ze ne zeuhantéras quêt ur guir.

(1856) GRD 293. hou kirieu a zihue antand. ●(1860) BAL 180. Guall-c'her ebed ne deue eus e c'hinou. ●(1876) TDE.BF 226b. Ger, s. m., tr. «Parole, mot, promesse ; pl. iou

(1924) BILZbubr 40/898. Daou c'hir.

(2) Ger gaou : parole mensongère, mensonge.

(1575) M 2023. hep guer gaou, tr. «sans mentir.» ●2802. hep comps guer gaou, tr. «sans dire un mot de faux.» ●(1580) G 201. Hep comps faout en bet na guer gou, tr. «Sans dire aucun mensonge ni un mot faux.»

(1962) TDBP II 449. hep lavaret ger gaou ebet, tr. «sans mentir.»

(3) Tapañ, pakañ ub. e ger : prendre qqn au mot.

(1943) FATI 84. abalamour ma ouie e oa eun tammig hir he zeod ha m'he doa aon da veza tapet e ger. ●(1943) FHAB Gwengolo/Here 350. (Kleder) paka e ger : asanti dioustu d'eur c'hinnig, d'eur mennad, d'eur marc'had, mil skoued am eus goulennet evit va bioc'h ha paket e ger dioustu.

(4) Paroles, conversation.

(1908) FHAB Du 329. Ne oue ket kals a c'her gant an dud epad koan.

(5) Ce dont on parle.

(1854) GBI II 104. N'eûs gir gant-han met d'ho lac'ha ! tr. «Et il ne parle que de vous tuer !» Kerkent hag ar ger : aussitôt dit que fait.

(6) Kerkent hag ar ger : aussitôt dit que fait.

(1895) GMB 300. ken kent ag ë' gir, aussitôt dit que fait.

(7) War ger ub. : à la demande de, sur l'ordre de.

(1880) SAB 126. cousgoude, var ho ker, pa lavarit ober, e tolin ar roued.

(1904) BSAB 27. War e c'hir rank senti ar mor, / Hag ar prizonio a zigor.

(8) Ger chimik : néologisme (en mauvaise part).

(1972) BAHE 75/76. zoken ma rank ehanañ un tammig pa gej gant gerioù chimik ken hir hag Aviel Sul ar Beuz !

(9) Question, mention. cf. anv

(1978) BAHE 99-100/68. Harnezet evel ma oa ha kozh evel ma oa, ne oa ger ebet gantañ da saveteiñ e vuhez.

B.

(1) Parole, promesse.

(1874) POG 114. Hervez he c'her, diouc'h ar bez zo zavet.

(2) Kenderc'hel e c'her : tenir parole.

(1530) Pm 40. Eual maz grattas ent hasou / Ez quendelch roen tir e guiryou, tr. «Comme il (le) promit avec bonté / Le roi de la terre tient parole.»

(3) Dont war e c'her : revenir sur sa parole, ne pas tenir sa promesse.

(1915) HBPR 222. ha beza e zo (...) beleien (...) goude beza touet a zo deuet var ho ger. ●(1928) LEAN 40. An tad ne zeuas ket var e c'her, met gouzanv a reas muioc'h.

(4) Ober daou c'her eus unan : se démentir.

(1872) ROU 80b. Se démentir, tr. «Ober daou c'her eus a unan

(5) Den a c'her, d'e c'her : homme de parole.

(1869) FHB 248/312a. hag an Aotrou X... a zo den a c'her. ●(1895) GMB 300. Pet[it] Trég[uier] eun dén d'i c'hir, un homme de parole.

(1920) AMJV 109. An aotrou Gignoux a ioa den a c'her. ●(1923) FHAB Gouere 266. tud a enor ha tud a c'her int. ●(1959) TGPB 79. N’out ket den d’az ker, Iwerzhonad brein !

(6) Reiñ e c'her : donner sa parole.

(1909) NOAR 56. Roet em eus va ger. ●(1920) FHAB Meurzh 260. me am eus roet va ger, hag a zalc'ho d'am ger.

(7) Mont a-enep e c'her : se dédire.

(1878) EKG II 269. e ken kaz me defe va c'hoar Mari c'hoant da vont a enep he ger.

(1904) SKRS I 153. Nan, nan, va faotrik, ne da ket enep da c'her.

(8) Mankout d'e c'her : ne pas tenir sa parole.

(1732) GReg 696a. Manquer de parole, tr. «mancqout d'e c'her

(18--) SAQ I 314. hag en desped d'ho bolontez vad, e rankont mankout d'ho ger.

(9) Tennañ e c'her : dégager sa parole.

(1732) GReg 257b. Degager sa parole, tr. «Tenna e c'her

(10) Derc'hel d'e c'her : tenir sa parole.

(1856) VNA 191. Tiendrez-vous votre parole ? tr. «Derhel e rehait-hui d'hou quir ?»

(1909) KTLR 192. Ar pillaouer hen doa dalc'het d'he c'her. ●(1920) FHAB Meurzh 260. me am eus roet va ger, hag a zalc'ho d'am ger.

(11) Bezañ gwirion d'e c'her : être fidèle à sa parole.

(1923) KNOL 269. Eur roue a dle beza gwirion d'e c'her.

(12) Krediñ war c'her : croire sur parole.

(1857) HTB 93. Kredomp war c'hir, hag en em fisiomp war furnez ha galloud krouer ha perc'hen ar c'horf hag an ine. ●(1866) FHB 73/163a. ar c'habiten ne grede ket dezho var ho guer.

(13) Ober diouzh ger ub. : faire ce que dit qqn.

(1732) GReg 291b. Nous ferons selon son dire, tr. «Ny a rayo diouc'h e c'her

(14) Troc’hañ da u.b. e c’her : couper la parole à qqn.

(1942) DADO 10. Astenn a ra Gwilho e vrec’h evit komz, hogen Kato a drouc’h d’ezañ e c’her.

C.

(1) Gerioù bras : insultes.

(1870) FHB 286/199b. ar geriou braz a fuche (lire : fuc'he) a groze.

(1909) FHAB C'hwevrer 62. Ar gerioù bras a fuc'he.

(2) Gerioù dibrenn : gros mots, propos obscènes.

(1955) VBRU 133-134. gerioù dibrenn ha mallozhioù.

(3) Gerioù vil : gros mots.

(1903) ADBr xviii 346. ha mateze girio vil ar zul warlerc'h.

(4) Ger ar brezel : mot du guet.

(1659) SCger 81b. mot du guet, tr. «guer ar bresel

(5) E berr gerioù : en peu de mots.

(1838) OVD 186. é bèr guirieu. ●(1876) TIM 105. é bèr guirieu.

II. Adv.

(1) A-c'her : verbalement.

(1872) ROU 107b. Verbal, tr. «a c'her

(2) Dre c'her : verbalement.

(1872) ROU 107b. Verbal, tr. «Dre c'her.» ●(1880) SAB 111. da gelenn ahanomp-ni dre scuer abars en ober dre c'her.

(3) En ur ger : bref, enfin.

(1954) LLMM 42/13. an aezenn-noz, ar stêrig, evned munut, netraigoù na weler ha na glever ket, petra bennak m’ouzer emaint aze ez kichen : en ur ger, ar vuhez !

III. Pron. ind. (Pas un) mot.

(1864) SMM 87. Plijadurezou, ebatou, danvez, arc'hant, setu a betra e comzer ; mes eus an eternite, ger.

IV.

(1) Mont e c'her gant ub. : lorsque qqun dit ce que vous vouliez dire avant vous.

(1927) TSPY 9 (L) L. ar Floc'h. Aet eo va ger ganeoc'h, Lan.

(2) Rannañ ur ger : dire qqchose.

(1935) ANTO 100 (T) *Paotr Juluen. Kuit da ranna eur ger, ha sonnet gant an nec'h.

(3) Intent diwar hanter-c’her : comprendre à demi-mot.

(1954) LLMM 42/16. Intentet en deus Korneiev diwar hanter-c'her.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...