Devri

Gall .1

Gall .1

m. –aoued

I.

(1) Français.

(1659) SCger 60a. vn François, tr. «vr gall pl. gallaouet.» ●149b. gall p. gallaouet, tr. «François.» ●(1732) GReg 434a. François, qui est de France, tr. «Gall. p. gallaouëd. Van[netois] Gall. p. Gallëued.» ●Les françois, tr. «Ar Gallaouëd. ar c'hallaouëdGallis

(1847) FVR 101. e bro ar C'hallaoued. ●159. ouc'hpenn tri mil Gall. ●288. ar C'hallaoued all a deue da Giberon. ●(1856) VNA 7. er Galleuèd. ●88. Er Gal e zeli gobér attantion.

(1900) KEBR 13. Eur Gall kalounek, tr. « Un Français courageux » ●Ar C’hallaoued kalounek, tr. « Les Français courageux ». ●(1910) EGBT 161a. Gall, m., pl. Galloed, Gallo, Français.

(2) Haut-Breton.

(1732) GReg 117b. gall. p. gallaoüed, tr. « Habitant de la Haute-Bretagne ». ●447a. Gall. p. gallaouëd.

(1898) BRE 16. Mad e gwin ru d'ar Galloed.

(1909) TOJA 36. Fanch, qu'y dit, - eur Gall e oa, - c'est'y toe le couturier ? ●(1910) EGBT 161a. Gall, m., pl. Galloed, Gallo, Français. ●(1985-1986) ADEM 61. ar Gallaoued. ●121. Dam, ouian ket me a bezh bro oant-int... a Blewigner... a... ouian ket me e pezh bro ema ar Gallaoued.

(2006) OMCL 110. Quand le commerce marchait bien il y avait des acheteurs étrangers au département, surtout pour les petits cochons. Ils ne traitaient qu'avec les intermédiaires. Leur présence était vite signalée, les vendeurs se glissaient le mot : Gallaoued 'zo : il y a des Français - c'est-à-dire des étrangers au département puisque ne parlant pas breton - Aussitôt tout le monde tenait ferme sur ses prix.

(3) Étranger par la langue, qui ne parle pas breton.

(1955) STBJ 196. Kalz Leoniz, holl marc'hadourien-lôned a vicher, ha gwazed a-ziavêz bro a reemp Gallaoued outo, daoust ma vije kavet en o zouesk meur a Spagnol hag a zivroad-all, a zaremprede an dachenn-foar. ●(1981) ANTR 200. Piou 'ta ar Hallaoued-ze ? Tud ha n'eo ked ar brezoneg o yez. Bretoned a Vreiz-Uhel darn anezo. Gallaoued euz Bro-Hall.

(4) Gaulois.

(1839) BESquil 582. ÈL ma oé Maximién ar er poënd de zisclærien brézel d'er Gallehuèd.

(5) Bro ar C’hallaoued : Haute-Bretagne.

(1732) GReg 117b. bro ar c'hallaoüed.

II. Proverbe.

(1974) TDBP III 326. Pa ra glaw an deiz kentañ a Vae e pil ar C'hallaoued o gwragez (Pmg), tr. « quand il pleut le premier mai, les Gallos battent leurs femme (parce qu'il n'y aura pas de pommes, donc de cidre) ». ●(1977) TDBP II 334. Pa ra glao an deiz kenta a vae e pil ar Hallaoued o gwragez. (prov. Pmg.), tr. « quand il pleut le premier mai, les Gallos battent leur femme (parce que ce ne sera pas une année de cidre) ».

III. Gall brein m. Gallaoued vrein : terme d’injure envers les Hauts-Bretons.

(1732) GReg 447a. Gall. p. gallaouëd. (en terme d'injure : gall-brein. p. gallaouëd-vrein. Gallès. p. gallèsed. coz-gallès. p. coz-gallèsed.

(1855) FUB 84. Gall brein ! Gall brein ! / Sac'h ann diaol war hé c'hein. ●(1889) CDB 224. Ann hini goz zo Bretonez / Ann hini iaouank zo Gallez / Fae gan-in gand ar Gall brein, / Gant kroc'hen ann diaoul war e geign. ●(1898-1899) (2000) DDPB 139/706. Gall brein, / Sac'h an diaoul war e gein !

(1905) MHAD 286. Ret è rideh ar er Gal brein, / Breùein hun bihier ar é gein !, tr. « Il faut courir sus au Français pourri, / Briser nos pen-bas sur son dos ! ». ●(1912) PBHV 154. Gal brein / Sah en diaul ar é gein.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...